Η εκτίμηση ασθενούς αποτελεί μια κρίσιμη δεξιότητα στις υπηρεσίες επειγόντων προνοσοκομειακής φροντίδας, που μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Μια ολοκληρωμένη και αποτελεσματική εκτίμηση καθοδηγεί τις αποφάσεις θεραπείας, ενώ παράλληλα χτίζει εμπιστοσύνη μεταξύ διασώστη και ασθενούς. Στο άρθρο αυτό εξετάζονται τα βασικά στοιχεία της εκτίμησης ασθενούς και παρέχονται πρακτικές συμβουλές για τους διασώστες ώστε να βελτιώσουν την προσέγγισή τους.
Η Σημασία της Εκτίμησης Ασθενούς
Η εκτίμηση ασθενούς είναι το θεμέλιο της προνοσοκομειακής φροντίδας. Δίνει τη δυνατότητα στον πάροχο να συλλέξει τις απαραίτητες πληροφορίες για να εντοπίσει απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, να ιεραρχήσει παρεμβάσεις και να λάβει τεκμηριωμένες αποφάσεις μεταφοράς. Μια σωστά εκτελεσμένη εκτίμηση προσφέρει έναν «οδικό χάρτη» για τη φροντίδα, διασφαλίζοντας ότι καμία κρίσιμη λεπτομέρεια δεν παραλείπεται.
Συστατικά της Εκτίμησης Ασθενούς
Η εκτίμηση πραγματοποιείται με συστηματική προσέγγιση, χωρισμένη σε δύο βασικές φάσεις:
1. Πρωτογενής Εκτίμηση
Γίνεται αμέσως με την άφιξη, για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων.
Περιλαμβάνει:
-
Εκτίμηση Σκηνής (Scene Size-Up)
-
Αρχική Εντύπωση (Initial Impression)
-
Έλεγχος ABC (Airway, Breathing, Circulation)
-
Επίπεδο Συνείδησης (LOC)
-
Γρήγορη Σάρωση (Rapid Scan)
2. Δευτερογενής Εκτίμηση
Ακολουθεί αφού αντιμετωπιστούν οι άμεσες απειλές. Περιλαμβάνει:
-
Ιστορικό Ασθενούς (SAMPLE)
-
Εστιασμένη Κλινική Εξέταση
-
Λήψη Ζωτικών Σημείων
-
Αξιολόγηση Πόνου (OPQRST)
Συνηθισμένες Προκλήσεις
Ακόμα και έμπειροι διασώστες μπορεί να δυσκολευτούν στην εκτίμηση. Κύρια εμπόδια:
-
Μη συνεργάσιμοι ασθενείς – λόγω φόβου, πόνου ή μεταβολής νοητικής κατάστασης. Χτίσιμο εμπιστοσύνης, ήπια επικοινωνία και η βοήθεια συγγενών μπορεί να βοηθήσουν.
-
Περιορισμένος χρόνος – χρειάζεται ισορροπία μεταξύ πληρότητας και ταχύτητας, με σωστή ιεράρχηση και ανάθεση εργασιών.
-
Περιβαλλοντικοί παράγοντες – χαμηλός φωτισμός, θόρυβος, κακοκαιρία. Χρήση φακών, φορητών οθονών και προσαρμογή τακτικής.
-
Πολιτισμικά/γλωσσικά εμπόδια – απαιτείται χρήση διερμηνέων, εικονογραμμάτων ή πολιτισμικά ευαίσθητης επικοινωνίας.
Συμβουλές για Αποτελεσματική Εκτίμηση
-
Διατήρησε ψυχραιμία και εστίαση – ηρεμία στον διασώστη μεταδίδει σιγουριά στον ασθενή.
-
Ενεργητική ακρόαση – δώσε προσοχή όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στη γλώσσα σώματος και τις εκφράσεις του προσώπου.
-
Χρήση μνημονικών (SAMPLE, OPQRST) – προσφέρουν δομή και μειώνουν πιθανότητες παράλειψης.
-
Διατήρηση επίγνωσης κατάστασης (Situational Awareness) – συνεχής επανεκτίμηση ασθενούς και σκηνής.
-
Αναλυτική καταγραφή – απαραίτητη για συνέχεια φροντίδας και νομική κάλυψη.
Ο Ρόλος της Τεχνολογίας
Η τεχνολογία έχει αλλάξει ριζικά την εκτίμηση ασθενούς:
-
Φορητοί υπέρηχοι
-
Βιντεολαρυγγοσκόπια
-
Ασύρματα συστήματα παρακολούθησης
-
Ηλεκτρονικά συστήματα καταγραφής περιστατικών (ePCR)
Όλα αυτά βελτιώνουν την ακρίβεια, την ταχύτητα και τη συνέχεια φροντίδας.
Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση
Η εκτίμηση ασθενούς δεν τελειοποιείται χωρίς διαρκή εξάσκηση. Οι διασώστες πρέπει να:
-
Συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά σενάρια προσομοίωσης
-
Παρακολουθούν μαθήματα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης
-
Αναλύουν πραγματικά περιστατικά (case studies)
-
Ζητούν ανατροφοδότηση από συναδέλφους και εκπαιδευτές
Συμπέρασμα
Η εκτίμηση ασθενούς είναι μια θεμελιώδης δεξιότητα που καθορίζει την ποιότητα της φροντίδας που παρέχει ένας διασώστης. Μέσα από συστηματική προσέγγιση, αντιμετώπιση προκλήσεων και αξιοποίηση τεχνολογίας, οι επαγγελματίες του προνοσοκομειακού χώρου μπορούν να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητά τους.
Θυμήσου: Η βάση της άριστης φροντίδας βρίσκεται στην ολοκληρωμένη και σωστή εκτίμηση — εκεί ξεκινά το ταξίδι για τη διάσωση ζωών.
Πηγή: Mastering Patient Assessment: A Guide for EMS Professionals
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
