Εισαγωγή
Η αντιμετώπιση της βίαιης ή επιθετικής συμπεριφοράς αποτελεί καθημερινή πρόκληση για τους επαγγελματίες στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ). Η αναγνώριση και κατάλληλη διαχείριση αυτών των καταστάσεων είναι απαραίτητη για την ασφάλεια ασθενών και προσωπικού.
Στόχοι Εκμάθησης
-
Αναγνώριση αιτίων επιθετικής συμπεριφοράς στο ΤΕΠ
-
Εντοπισμός επικίνδυνης συμπεριφοράς
-
Αποκλιμάκωση της έντασης και διαχείριση κρίσεων
-
Διάκριση ιατρικών από ψυχιατρικές αιτίες
-
Διασφάλιση της ασφάλειας όλων των εμπλεκομένων
Γιατί συμβαίνει επιθετικότητα στο ΤΕΠ;
Οι περισσότεροι ασθενείς δεν είναι επιθετικοί από τη φύση τους. Στο ΤΕΠ μπορεί να νιώσουν:
-
Πόνο ή δυσφορία
-
Άγχος για την υγεία τους ή κάποιου αγαπημένου προσώπου
-
Απογοήτευση λόγω αναμονής
-
Εκνευρισμό λόγω περιορισμών (κάπνισμα, κινητά, πάρκινγκ)
➡️ Καλή επικοινωνία και σωστή ενημέρωση συχνά αποτρέπουν την κλιμάκωση της έντασης.
Επιπτώσεις στο Προσωπικό
Η βία στο χώρο εργασίας:
-
Αυξάνει τις άδειες και την εναλλαγή προσωπικού
-
Ελαττώνει την απόδοση, αυτοπεποίθηση και αίσθηση ασφάλειας
-
Δημιουργεί φόβο και επαγγελματική εξουθένωση
Ιατρικά Αίτια Επιθετικής Συμπεριφοράς
Δεν πρέπει να υποθέτουμε ότι η επιθετικότητα είναι πάντα ψυχιατρικής φύσης. Πιθανά ιατρικά αίτια:
Ιατρικά
-
Υπογλυκαιμία / Υπεργλυκαιμία
-
Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
-
Υποξία
-
Λοίμωξη/σήψη
-
Τοξικότητα (αλκοόλ, ναρκωτικά)
Ψυχιατρικά
-
Διπολική διαταραχή
-
ΔΕΠΥ
-
Κατάθλιψη
-
Ψυχωσικά επεισόδια
-
PTSD
✅ Χρησιμοποιήστε το ακρωνύμιο FIND ME: Functional, Infectious, Neurologic, Drugs, Metabolic, Endocrine.
Προσωπική Ασφάλεια
Κατά την προσέγγιση διαταραγμένων ασθενών:
-
Κάντε εκτίμηση κινδύνου
-
Διασφαλίστε έξοδο διαφυγής
-
Ενημερώστε συναδέλφους για τη θέση σας
-
Ζητήστε συνοδεία ή παρουσία ασφάλειας
-
Αποφύγετε χώρους με δυνητικά όπλα (π.χ. οξυγόνο, έπιπλα)
Νομικό Πλαίσιο
-
Νόμος περί Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία (UK): Υποχρέωση για λήψη κάθε εύλογου μέτρου προστασίας
-
Ανθρώπινα Δικαιώματα: Η χρήση βίας πρέπει να είναι αναλογική, απαραίτητη και εύλογη
Αναγνώριση Επικίνδυνης Συμπεριφοράς
Επίπεδα απειλής
| Συμπεριφορά | Επίπεδο Κινδύνου |
|---|---|
| Συνεργάσιμος | Ασφαλές |
| Λεκτική ένταση | Προειδοποίηση |
| Φυσική επιθετικότητα | Κίνδυνος |
| Οπλοφορία | Υψηλός κίνδυνος |
Προειδοποιητικά Σημάδια
-
Φωνές, απειλές
-
Σφίξιμο γροθιών
-
Γρήγορες κινήσεις, νευρικότητα
Σημάδια Άμεσου Κινδύνου
-
Έντονη επιθετική στάση
-
Σωματική επίθεση ή πρόθεση
-
Βλέμμα “στόχευσης”
➡️ Σε αυτό το στάδιο, απαιτείται άμεση απομάκρυνση ή φυσική παρέμβαση.
Παράγοντες Κινδύνου (Impact Factors)
| Παράγοντας | Περιγραφή |
|---|---|
| Φύλο/ηλικία/σωματότυπος | Σωματική υπεροχή |
| Ιστορικό βίας | Αυξημένος κίνδυνος |
| Ουσίες | Απώλεια ελέγχου |
| Περιβάλλον | Περιορισμένη έξοδος ή πρόσβαση |
Μοντέλο Επίλυσης Συγκρούσεων (Conflict Resolution Model)
Βασισμένο στο πρότυπο της αστυνομίας, απαιτεί αξιολόγηση συμπεριφοράς και κατάλληλη απόκριση. Περιλαμβάνει αποκλιμάκωση με λεκτικές τεχνικές όπως το μοντέλο LEAPS:
| Βήμα | Πράξη |
|---|---|
| Listen | Ακούστε ενεργά |
| Empathise | Δείξτε ενσυναίσθηση |
| Ask | Κάντε διευκρινιστικές ερωτήσεις |
| Paraphrase | Επαναλάβετε για επιβεβαίωση |
| Summarise | Συνοψίστε και προτείνετε λύση |
Όταν Απαιτείται Παρέμβαση
Αν η αποκλιμάκωση αποτύχει:
-
Ενημερώστε την ασφάλεια
-
Ζητήστε συνδρομή συναδέλφων
-
Εξετάστε σωματική παρέμβαση ή καθήλωση (με εκπαίδευση)
-
Προτιμήστε περιορισμό εκτός “ζώνης επίθεσης” (fighting arc)
Χρήση Καθηλώσεων και Καταστολής
Ενδείξεις:
-
Άμεσος κίνδυνος για τον εαυτό του ή τρίτους
-
Αποτυχία λεκτικής αποκλιμάκωσης
-
Έντονη διέγερση ή παραλήρημα
Οδηγίες:
-
Ελάχιστος περιορισμός για την αποφυγή ασφυξίας
-
Χρήση ηρεμιστικών (π.χ. lorazepam, haloperidol) μόνο με σωστή παρακολούθηση
Ιδιαίτερη Κατηγορία: Excited Delirium
Χαρακτηριστικά:
-
Υπερθερμία
-
Παραλήρημα, υπερκινητικότητα
-
Συχνά μετά από χρήση κοκαΐνης/αμφεταμινών
-
Υψηλός κίνδυνος καρδιακής ανακοπής
➡️ Απαιτείται άμεση χημική καταστολή και υποστήριξη ζωτικών λειτουργιών.
Συμπεράσματα
Η αποτελεσματική αντιμετώπιση επιθετικής συμπεριφοράς στα ΤΕΠ απαιτεί:
-
Αναγνώριση και κατανόηση των αιτίων
-
Εκπαίδευση σε τεχνικές αποκλιμάκωσης
-
Γνώση νομικών πλαισίων και σωστή τεκμηρίωση
-
Συνεργασία με ομάδα ασφαλείας
-
Ανάπτυξη σαφών πρωτοκόλλων διαχείρισης
✅ Η πρόληψη είναι η καλύτερη άμυνα. Η ήρεμη, επαγγελματική στάση και η κατάλληλη επικοινωνία μπορεί να αποτρέψουν τη βία πριν καν ξεκινήσει.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
- Northants Police: Personal safety training. 1994.
- The Health and Safety at Work Act, 1974
- The Human Rights Act, 1998.
- National Institute for Health and Clinical Excellence. Clinical Guideline 25. Violence. 2005; London; NICE.
- National Institute for Health and Clinical Excellence. NICE Guideline 10. Violence and Aggression: Short-term management in mental health, health and community settings. 2015; London; NICE
- NHS security management
- Karas S. Behavioral Emergencies: Differentiating Medical from Psychiatric Disease. March 2002; Volume 4, Number 3: EB Medicine
- American College of Emergency Physicians Clinical Policies Subcommittee (Writing Committee) on the Adult Psychiatric Patient, Nazarian DJ, Broder JS, Thiessen MEW, Wilson MP, Zun LS, Brown MD. Ann Emerg Med. 2017 Apr;69(4):480-498
- Violence prevention in the mental health setting: The New York State experience. [accessed Sep 26 2018]
- World Health Organization (WHO). Violence Prevention Alliance. Global Campaign for Violence Prevention: Plan of Action for 2012-2020.Geneva: World Health Organization; 2012. [Last accessed on 2018 August 18].
- Onyike CU, Lyketsos CG. Aggression and violence. In: Levenson JL, Wulsin L., editors. The American Psychiatric Publishing Textbook of Psychosomatic Medicine: Psychiatric Care of the Medically Ill.Arlington, VA: American Psychiatric Publishing, Inc; 2011. pp. 161–168
- Richmond JS, Berlin JS, Fishkind AB, Holloman GH Jr, Zeller SL, Wilson MP, Rifai MA, Ng AT. Verbal De-escalation of the Agitated Patient: Consensus Statement of the American Association for Emergency Psychiatry Project BETA De-escalation Workgroup.West J Emerg Med. 2012 Feb;13(1):17-25.
Πηγή: Violent Behaviour in the ED
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
