Στον χώρο της προνοσοκομειακής φροντίδας, οι διασώστες μαθαίνουν να περιμένουν το απρόβλεπτο. Ανάμεσα στις συχνότερες καταστάσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, τα διαβητικά επείγοντα είναι από τα πιο κοινά — αλλά και συχνά παρερμηνευμένα. Είτε πρόκειται για έμπειρους παραϊατρικούς είτε για νέους στον χώρο, η διαχείριση τέτοιων περιστατικών απαιτεί κλινική εγρήγορση, γρήγορη σκέψη και σε βάθος γνώση φυσιολογίας και πρωτοκόλλων.
Το παρόν κείμενο παρουσιάζει βέλτιστες πρακτικές, προκλήσεις και κλινικά «μαργαριτάρια» για τη διαχείριση διαβητικών επειγόντων στο προνοσοκομειακό πεδίο.
Κατανόηση του Διαβητικού Ασθενούς
Πριν από τη θεραπευτική προσέγγιση, είναι κρίσιμο να αναγνωρίσουμε τους τύπους σακχαρώδους διαβήτη και πώς αυτοί επηρεάζουν την προνοσοκομειακή φροντίδα:
-
Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1: Αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων. Οι ασθενείς είναι εξαρτημένοι από ινσουλίνη, συνήθως νεότερης ηλικίας, με αυξημένο κίνδυνο για διαβητική κετοξέωση (DKA).
-
Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2: Συνδέεται με αντίσταση στην ινσουλίνη, αφορά κυρίως μέσης ή μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες. Αυτοί οι ασθενείς είναι επιρρεπείς σε υπερωσμωτικό υπεργλυκαιμικό σύνδρομο (HHS) ή υπογλυκαιμία λόγω φαρμακευτικής αγωγής.
Η αναγνώριση του τύπου διαβήτη βοηθά στην πρόβλεψη επιπλοκών και στον καθορισμό προτεραιοτήτων παρέμβασης.
Υπογλυκαιμία: Το Συχνότερο Διαβητικό Επείγον
Η υπογλυκαιμία ορίζεται συνήθως ως γλυκόζη <70 mg/dL.
Συμπτώματα: διαταραχή επιπέδου συνείδησης, σύγχυση, εφίδρωση, τρόμος, ταχυκαρδία, σπασμοί ή κώμα.
Αντιμετώπιση Υπογλυκαιμίας (Προνοσοκομειακό Πρωτόκολλο)
-
Έλεγχος ABCs — διασφάλιση αεραγωγού σε ασθενείς χωρίς συνείδηση ή με σπασμούς.
-
Μέτρηση σακχάρου με ζαχαρόμετρο.
-
Χορήγηση γλυκόζης:
-
Ενδοφλέβια. Σε πολλά συστήματα, το διάλυμα D10 προτιμάται για ενδοφλέβια χορήγηση έναντι του D50. Αυτό οφείλεται σε δύο κύριους λόγους: μειώνει την πιθανότητα φλεβίτιδας (φλεγμονή των φλεβών) και ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο υπεραντιστάθμισης.
-
Επανέλεγχος σακχάρου σε 10–15 λεπτά.
-
-
Βεβαιωθείτε ότι η νοητική κατάσταση αποκαταστάθηκε πριν από πιθανή άρνηση μεταφοράς.
⚠️ Μην παραβλέπετε την αναζήτηση αιτίας, ιδιαίτερα αν το επεισόδιο δεν είναι συνηθισμένο για τον ασθενή.
Υπεργλυκαιμία και Διαβητική Κετοξέωση (DKA)
Η υπεργλυκαιμία εμφανίζεται πιο ύπουλα αλλά είναι εξίσου επικίνδυνη.
Σε Διαβητική Κετοξέωση: σάκχαρο >250 mg/dL, ενώ
στο υπερωσμωτικό υπεργλυκαιμικό σύνδρομο μπορεί να ξεπεράσει τα 600 mg/dL.
Κλινικά Σημεία Διαβητικής Κετοξέωσης:
-
Αναπνοές Kussmaul
-
Οσμή ακετόνης στην αναπνοή
-
Ναυτία, έμετος, κοιλιακό άλγος
-
Διαταραχή συνείδησης
-
Ταχυκαρδία, υπόταση
Αντιμετώπιση στο Πεδίο:
-
Χορήγηση Ο2 υψηλής ροής, αν υπάρχει αναπνευστική καταπόνηση.
-
Ενυδάτωση με IV φυσιολογικό ορό.
-
Συνεχής ΗΚΓ παρακολούθηση (κίνδυνος διαταραχών καλίου).
-
Άμεση μεταφορά σε κατάλληλη δομή.
Η Διαβητική Κετοξέωση απαιτεί νοσοκομειακή θεραπεία, αλλά οι πρώιμες παρεμβάσεις (αεραγωγός, υγρά) μπορούν να σώσουν ζωές.
Υπερωσμωτικό Υπεργλυκαιμικό Σύνδρομο (HHS)
Εμφανίζεται συχνότερα σε ηλικιωμένους με ΣΔ τύπου 2. Χαρακτηρίζεται από σοβαρή αφυδάτωση και πολύ υψηλές τιμές γλυκόζης (>600 mg/dL), χωρίς έντονη κετοναιμία ή οξέωση.
-
Έναρξη επιθετικής χορήγησης υγρών (όπου τα πρωτόκολλα το επιτρέπουν).
-
Συνεχής παρακολούθηση ζωτικών σημείων και επιπέδου συνείδησης.
-
Ετοιμότητα για σπασμούς ή αρρυθμίες λόγω ηλεκτρολυτικών διαταραχών.
🧠 Σημείωση: Το Υπερωσμωτικό Υπεργλυκαιμικό Σύνδρομο εκδηλώνεται με πιο σοβαρές νευρολογικές διαταραχές (λήθαργος, εστιακά ελλείμματα, κώμα).
Παιδιατρικοί και Γηριατρικοί Ασθενείς
-
Παιδιά: Συχνά χρησιμοποιούν αντλίες ινσουλίνης ή συστήματα συνεχούς καταγραφής.
-
Μην αφαιρείτε συσκευές αν δεν υπάρχει ιατρική ανάγκη.
-
Συζητήστε με τους γονείς για συνήθεις τιμές σακχάρου και συμπεριφοράς.
-
Χρήση D10 με προσοχή, βάσει σωματικού βάρους.
-
-
Ηλικιωμένοι: Μη τυπική εικόνα. Μπορεί να μην εμφανίζουν πυρετό, να έχουν σύγχυση βάσης ή να καθυστερούν στην αναφορά συμπτωμάτων.
Τεκμηρίωση Διαβητικών Επειγόντων
Η σωστή καταγραφή προστατεύει τον διασώστη και βελτιώνει τη συνέχεια φροντίδας. Σημειώστε:
-
Τιμές σακχάρου πριν και μετά την παρέμβαση.
-
Τι χορηγήθηκε (από του στόματος γλυκόζη, D10, D50, γλυκαγόνη).
-
Επίπεδο συνείδησης και αιτιολόγηση άρνησης μεταφοράς (αν υπάρχει).
-
Δηλώσεις μαρτύρων ή συγγενών.
-
Τάση ζωτικών σημείων.
Ο Ρόλος της Προνοσοκομειακής Φροντίδας στη Χρόνια Νόσο
Πέρα από τα επείγοντα, οι υπηρεσίες Προνοσοκομειακής Φροντίδας μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση επανεισαγωγών και στην εκπαίδευση ασθενών μέσω προγραμμάτων με τα οποία θα:
-
Γίνονται κατ’ οίκον έλεγχοι σακχάρου.
-
Ενισχύεται η συμμόρφωση με την ινσουλίνη.
-
Διευκολύνονται οι επαφές με ιατρούς πρωτοβάθμιας.
Η επέκταση αυτών των υπηρεσιών μπορεί να μειώσει τα επείγοντα περιστατικά, την επιβάρυνση των ΤΕΠ και το κόστος υγείας.
Συμπέρασμα
Τα διαβητικά επείγοντα ίσως φαίνονται «ρουτίνας», αλλά ποτέ δεν είναι ασήμαντα. Ένα λάθος στη διάγνωση, μια βεβιασμένη άρνηση μεταφοράς ή η παράβλεψη ενός σημείου μπορεί να έχει μοιραίες συνέπειες.
Από το υπογλυκαιμικό επεισόδιο στις 3 τα ξημερώματα μέχρι τη Διαβητική Κετοξέωση με καταρρέοντα ασθενή, η γνώση, η κρίση και οι πράξεις του διασώστη κάνουν τη διαφορά.
📌 Κρατήστε τα ζαχαρόμετρα ρυθμισμένα.
📌 Ακολουθείτε τα πρωτόκολλα.
📌 Μείνετε έτοιμοι — γιατί η επόμενη ζωή που θα σωθεί ίσως να εξαρτάται από ένα τρύπημα στο δάχτυλο.
Πηγή: Sugar Crashes and Code Calls: Mastering Diabetic Emergencies in EMS
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
