Διαβήτης – Τα βασικά στοιχεία
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, 1 στους 15 ανθρώπους έχει διαβήτη. Από αυτούς, περίπου 1 εκατομμύριο πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 χωρίς να έχουν ακόμη διαγνωστεί. Κάθε δύο λεπτά καταγράφεται μία νέα διάγνωση διαβήτη.
Σε παγκόσμιο επίπεδο
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περίπου 422 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με διαβήτη. Από το 1980 έως το 2016, ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη τετραπλασιάστηκε.
Η αύξηση αυτή σχετίζεται με την αύξηση της παχυσαρκίας, το υπερβολικό βάρος και την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Οι περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας και του Δυτικού Ειρηνικού συγκεντρώνουν περίπου το 50% των ατόμων με διαβήτη παγκοσμίως.
Θνησιμότητα
Ο διαβήτης είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, με 1,6 εκατομμύρια θανάτους ετησίως. Οι περισσότεροι καταγράφονται σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.
Τι είναι ο διαβήτης;
Ο διαβήτης είναι χρόνια πάθηση που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός ρυθμίζει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
Η ινσουλίνη, μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας, βοηθά τα κύτταρα να απορροφήσουν τη γλυκόζη για ενέργεια. Όταν ο οργανισμός δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή δεν τη χρησιμοποιεί αποτελεσματικά, η γλυκόζη παραμένει στο αίμα, προκαλώντας βλάβες σε ζωτικά όργανα.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι διαβήτη:
Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1
-
Συνήθως εμφανίζεται σε παιδιά και νεαρά άτομα.
-
Δεν σχετίζεται με τον τρόπο ζωής ή το βάρος.
-
Οφείλεται σε αδυναμία παραγωγής ινσουλίνης.
-
Αντιμετωπίζεται με ενέσεις ινσουλίνης.
Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2
-
Ο πιο συχνός τύπος.
-
Συνήθως εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία.
-
Σχετίζεται με παχυσαρκία και καθιστική ζωή.
-
Οφείλεται είτε σε ανεπαρκή παραγωγή ινσουλίνης είτε σε αντίσταση στην ινσουλίνη.
-
Αντιμετωπίζεται με διατροφή, άσκηση, φάρμακα από το στόμα ή συνδυασμό αυτών.
Διαβήτης της κύησης
Μπορεί να εμφανιστεί κατά την εγκυμοσύνη και συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό.
Συμπτώματα διαβήτη
Η υπερβολική συσσώρευση γλυκόζης στο αίμα μπορεί να προκαλέσει:
-
Συχνουρία
-
Δίψα
-
Ναυτία
-
Ξηρό δέρμα
-
Κόπωση
-
Απώλεια βάρους
-
Καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων
-
Κνησμό και μυκητιάσεις (π.χ. καντιντίαση)
-
Σύγχυση, υπνηλία, ακόμη και απώλεια συνείδησης σε προχωρημένα στάδια
Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές: τύφλωση, νεφρική ανεπάρκεια, ακρωτηριασμό, νευροπάθεια, έμφραγμα ή εγκεφαλικό.
Υπογλυκαιμία (χαμηλό σάκχαρο)
Η υπογλυκαιμία εμφανίζεται όταν το σάκχαρο πέσει γρήγορα – συχνά λόγω παράλειψης γεύματος, έντονης άσκησης ή υπερβολικής δόσης ινσουλίνης.
Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να οδηγήσει σε υπογλυκαιμικό κώμα και θάνατο.
Συμπτώματα
-
Ασυνήθιστη συμπεριφορά, επιθετικότητα ή σύγχυση
-
Ωχρότητα, ιδρώτας, τρέμουλο
-
Ταχεία αναπνοή, ταχυκαρδία
-
Επιληπτικές κρίσεις
-
Απώλεια συνείδησης
Πρώτες βοήθειες
-
Καθίστε τον/την κάτω και δώστε γλυκόζη: ζαχαρούχο ρόφημα, καραμέλες ή χυμό (όχι light).
-
Αν βελτιωθεί, δώστε στη συνέχεια τροφή με υδατάνθρακες (π.χ. ψωμί, μπισκότα, σάντουιτς με μαρμελάδα).
-
Αν δεν ανακάμψει μέσα σε 10 λεπτά, καλέστε το 166/112.
-
Αν χάσει τις αισθήσεις του αλλά αναπνέει: βάλτε τον σε πλάγια θέση ασφαλείας και καλέστε ασθενοφόρο.
-
Αν δεν αναπνέει: ξεκινήστε ΚΑΡΠΑ.
⚠️ Μην δώσετε ποτέ ινσουλίνη – μπορεί να είναι θανατηφόρα.
Υπεργλυκαιμία (υψηλό σάκχαρο)
Η υπεργλυκαιμία αναπτύσσεται σταδιακά και μπορεί να οδηγήσει σε:
-
Υπερβολική δίψα και συχνουρία
-
Ανεξήγητη απώλεια βάρους
-
Κόπωση
-
Ξηρό δέρμα
-
Δυσάρεστη αναπνοή (σαν «ασετόν» ή φρούτα)
-
Σύγχυση, υπνηλία και απώλεια συνείδησης
Επείγουσες καταστάσεις
-
Διαβητική Κετοξέωση (DKA): κυρίως σε Διαβήτη Τύπου 1, με παραγωγή κετονών.
-
Υπεργλυκαιμική Υπερωσμωτική Κατάσταση (HHS): κυρίως σε Τύπου 2, με πολύ υψηλό σάκχαρο και αφυδάτωση (χωρίς κετόνες).
Τι να κάνετε
-
Ενθαρρύνετε τον ασθενή να πάρει την αγωγή του, ακόμη κι αν δεν μπορεί να φάει.
-
Προτείνετε συχνότερη μέτρηση σακχάρου.
-
Ενυδάτωση με πολλά μη ζαχαρούχα υγρά.
-
Αν δεν μπορούν να φάνε, δώστε σνακ/ροφήματα με υδατάνθρακες.
-
Επικοινωνία με ιατρό ή διαβητολόγο αν το σάκχαρο παραμένει >15 mmol/l.
-
Καλέστε ασθενοφόρο αν υπάρχει ταχεία επιδείνωση ή απώλεια συνείδησης.
Συμπέρασμα
Ο διαβήτης μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά με έγκαιρη διάγνωση, σωστή αγωγή και προσεκτική παρακολούθηση. Η γνώση των συμπτωμάτων και η έγκαιρη παροχή πρώτων βοηθειών σε υπογλυκαιμία ή υπεργλυκαιμία μπορεί να σώσει ζωές.
Πηγή: Diabetes – signs and symptoms and how to help
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
