Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα είναι ύπουλη και δύσκολα ανιχνεύσιμη – ειδικά στο πεδίο, πριν φτάσει κάποιος στο νοσοκομείο. Τα συμπτώματά της μοιάζουν με αυτά της γρίπης και μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και στον θάνατο. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), το μονοξείδιο του άνθρακα σκοτώνει περισσότερους Αμερικανούς από οποιοδήποτε άλλο τοξικό παράγοντα.
Τι Είναι το Μονοξείδιο του Άνθρακα (CO);
Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ένα άχρωμο, άοσμο, άγευστο και εξαιρετικά τοξικό αέριο που παράγεται κατά την καύση καυσίμων, όταν δεν υπάρχει αρκετό οξυγόνο.
Πηγές καύσης που μπορεί να παράγουν CO:
-
Βενζίνη
-
Ξύλο
-
Κάρβουνο
-
Προπάνιο
-
Πετρέλαιο θέρμανσης
-
Φυσικό αέριο
Κανονικά, κατά την καύση με αρκετό οξυγόνο, παράγεται διοξείδιο του άνθρακα (CO₂). Όταν το οξυγόνο είναι ανεπαρκές, δημιουργείται μονοξείδιο του άνθρακα (CO), το οποίο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.
Πώς Προκαλείται η Δηλητηρίαση από CO;
Το μονοξείδιο του άνθρακα εισέρχεται στους πνεύμονες μαζί με τον αέρα που αναπνέουμε και περνάει στο αίμα μέσω των κυψελίδων. Εκεί, δεσμεύεται από την αιμοσφαιρίνη με ισχύ 200 φορές μεγαλύτερη από το οξυγόνο.
Αυτό σημαίνει ότι το CO «νικά» το οξυγόνο και μπλοκάρει τη μεταφορά του στους ιστούς, με αποτέλεσμα σοβαρή υποξία (έλλειψη οξυγόνου), ειδικά σε όργανα όπως ο εγκέφαλος και η καρδιά.
Η ένωση της αιμοσφαιρίνης με το CO ονομάζεται καρβοξυαιμοσφαιρίνη (COHb) και μετριέται στο νοσοκομείο για την εκτίμηση της δηλητηρίασης.
Συμπτώματα Δηλητηρίασης από Μονοξείδιο του Άνθρακα
Τα συμπτώματα είναι συχνά μη ειδικά και μπερδεύονται με γρίπη ή γαστρεντερίτιδα:
-
Πονοκέφαλος -
Ζάλη
-
Ναυτία
-
Έμετος ή διάρροια
-
Κόπωση
-
Δύσπνοια
-
Ευερεθιστότητα
-
Σύγχυση
-
Ταχυκαρδία / ταχύπνοια
Προχωρημένα συμπτώματα:
-
Απώλεια συνείδησης
Σπασμοί
-
Καρδιακή αρρυθμία
-
Καρδιακή προσβολή
-
Κώμα
-
Θάνατος
🧠 Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις: Μπορεί να εμφανιστούν εβδομάδες μετά, περιλαμβάνοντας απώλεια μνήμης, διαταραχές συμπεριφοράς, μειωμένη συγκέντρωση και συντονισμό.
Πηγές Μονοξειδίου του Άνθρακα
Οι πιο κοινές πηγές CO στο σπίτι ή κατά τη διάρκεια φυσικών καταστροφών:
-
Σόμπες, καυστήρες, τζάκια
-
Ηλεκτρογεννήτριες (ιδιαίτερα σε καταιγίδες/διακοπές ρεύματος)
-
Αυτοκίνητα σε κλειστά γκαράζ
-
Συσκευές μαγειρέματος με προπάνιο ή κάρβουνο
-
Μηχανές με βενζινοκινητήρες (χλοοκοπτικά, αλυσοπρίονα, κ.ά.)
Πρώτες Βοήθειες και Αντιμετώπιση
Αν υποψιάζεστε δηλητηρίαση από CO:
-
Απομακρύνετε τον εαυτό σας και το θύμα από την πηγή.
-
Καλέστε άμεσα το 166 ή το 112.
-
Δώστε 100% οξυγόνο με μάσκα χωρίς επιστροφή (σε περίπτωση ύπαρξης εξοπλισμού).
-
Μεταφέρετε το άτομο σε νοσοκομείο για οξυγονοθεραπεία ή/και υπερβαρική θεραπεία.
📉 ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα οξύμετρα (saturation monitors) ΔΕΝ ανιχνεύουν τη δηλητηρίαση από CO, γιατί μετρούν τον κορεσμό της αιμοσφαιρίνης, όχι το τι μεταφέρει.
Πρόληψη Δηλητηρίασης από CO
Η πρόληψη είναι απλή αλλά ζωτικής σημασίας.
✅ Τοποθετήστε ανιχνευτές μονοξειδίου του άνθρακα (CO alarms) σε κάθε όροφο του σπιτιού.
✅ Ελέγχετε ετησίως λέβητες, τζάκια, καυστήρες, καμινάδες.
✅ Ποτέ μην χρησιμοποιείτε:
-
BBQ ή μαγκάλια μέσα στο σπίτι ή το γκαράζ
-
Γεννήτριες μέσα ή δίπλα στο σπίτι
-
Οχήματα αναμμένα σε κλειστό γκαράζ
Πού Να Τοποθετήσετε Ανιχνευτή CO
-
Ένας ανά όροφο
-
Ένας σε κάθε υπνοδωμάτιο ή διάδρομο
-
Όχι κοντά σε φούρνους/κουζίνες/λέβητες (για αποφυγή ψευδών συναγερμών)
-
Όχι πίσω από έπιπλα ή κουρτίνες
📌 Συνδυαστικοί ανιχνευτές καπνού/CO είναι επίσης διαθέσιμοι και αποτελούν οικονομική λύση.
Τελευταία Σκέψη
Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να είναι θανατηφόρα, αλλά είναι 100% προλήψιμη. Ενημερωθείτε, τοποθετήστε ανιχνευτές CO και εκπαιδεύστε την οικογένειά σας για την ασφάλεια.
➡️ Αν είστε διασώστης, EMT ή επαγγελματίας υγείας, εκπαιδεύστε τον κόσμο γύρω σας και εφοδιάστε τον χώρο σας με CO ανιχνευτές. Μπορεί να σώσετε ζωές.
Πηγή: Carbon Monoxide Poisoning
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
