Η ενδοφλέβια (IV) θεραπεία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της προνοσοκομειακής φροντίδας. Από τη σταθεροποίηση τραυματία, την αντιμετώπιση υποογκαιμίας, μέχρι τη χορήγηση φαρμάκων σωτήριων για τη ζωή, η σωστή διαχείριση της IV πρόσβασης μπορεί να καθορίσει την έκβαση. Για νέους και έμπειρους διασώστες, η κατανόηση των λεπτομερειών της ενδοφλέβιας θεραπείας είναι όχι μόνο ουσιώδης αλλά και αποστολή ζωτικής σημασίας.
Γιατί η Ενδοφλέβια Θεραπεία Είναι Σημαντική
- Παρέχει άμεση και αξιόπιστη οδό για υγρά και φάρμακα.
- Σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, τα δευτερόλεπτα μετρούν — οι από του στόματος ή ενδομυϊκές οδοί είναι είτε αργές είτε αναξιόπιστες.
- Η πρώιμη έναρξη IV πρόσβασης στο πεδίο μπορεί να σημαίνει διαφορά ανάμεσα σε σταθερό και ασταθή ασθενή κατά την άφιξη στο ΤΕΠ.
Συνήθεις Ενδείξεις Ενδοφλέβιας Θεραπείας στην EMS
- Υποογκαιμία / shock → Χορήγηση φυσιολογικού ορού (NaCl 0,9%) ή Ringer’s Lactate.
- Καρδιολογικά επείγοντα → Φάρμακα όπως επινεφρίνη, αμιωδαρόνη, ατροπίνη.
- Σπασμοί ή διαταραχή συνείδησης → Χορήγηση δεξτρόζης, βενζοδιαζεπινών, ναλοξόνης.
- Τραύμα → Προληπτική IV πρόσβαση για υγρά/αίμα, ειδικά σε υπόταση.
- Αναλγησία → Ενδοφλέβια φάρμακα όπως φεντανύλη, κετορολάκη.
Επιλογή Σημείου και Καθετήρα
- Συχνότερες φλέβες: Αντιβραχίονας, ραχιαία φλέβα χεριού.
- Εξωτερική σφαγίτιδα: Εναλλακτική σε ταχεία ανάγκη.
- Μέγεθος καθετήρα:
- Τραύμα → 16–18G για ταχεία χορήγηση υγρών.
- Σταθεροί ασθενείς → 20–22G επαρκούν για φαρμακευτική αγωγή.
⚠️ Η επιλογή εξαρτάται από τις ανάγκες του ασθενούς και την εμπειρία του διασώστη.
Είδη Υγρών στην Προνοσοκομειακή Χρήση
- Φυσιολογικός ορός (NaCl 0,9%) → Το πιο συνηθισμένο υγρό για αναπλήρωση όγκου.
- Ringer’s Lactate → Προτιμάται σε τραύμα, προσεγγίζει καλύτερα τη σύσταση του πλάσματος.
💡 Υπέρτονα διαλύματα και αίμα χρησιμοποιούνται σπάνια στο πεδίο, εκτός εξειδικευμένων ομάδων.
Επιπλοκές Ενδοφλέβιας Θεραπείας
- Διήθηση → Διαρροή υγρού στον ιστό.
- Φλεβίτιδα → Φλεγμονή λόγω κακής τεχνικής ή ερεθιστικών φαρμάκων.
- Αεροεμβολή → Σπάνια αλλά θανατηφόρα.
- Λοίμωξη → Σπανιότερη σε βραχεία χρήση, αλλά πιθανή με κακή άσηπτη τεχνική.
👉 Συνεχής παρακολούθηση και άσηπτη τεχνική είναι απαραίτητες.
Εναλλακτικές στην Παραδοσιακή IV Πρόσβαση
Όταν η φλεβική πρόσβαση είναι αδύνατη:
- Ενδοοστική (IO) πρόσβαση → Ταχεία και αξιόπιστη, ειδικά σε παιδιά, υποογκαιμικούς και καρδιακές ανακοπές.
- Συνήθεις θέσεις: κνήμη, βραχιόνιο.
- Μειονεκτήματα: δυσφορία, σπάνιες λοιμώξεις (οστεομυελίτιδα).
Συχνά Φάρμακα που Χορηγούνται IV στην ρονοσοκομειακή Φροντίδα
- Επινεφρίνη (ανακοπή, αναφυλαξία).
- Αμιωδαρόνη, Λιδοκαΐνη (αρρυθμίες).
- Δεξτρόζη (υπογλυκαιμία).
- Κεταμίνη, Μορφίνη, Φεντανύλη (αναλγησία/καταστολή).
- Ονδανσετρόνη (ναυτία/έμετος).
⚠️ Κάθε φάρμακο έχει ειδικές απαιτήσεις δοσολογίας, αραίωσης και αντενδείξεων.
Τεκμηρίωση και Συμμόρφωση με Πρωτόκολλα
Η καταγραφή πρέπει να περιλαμβάνει:
- Χρόνο εισαγωγής καθετήρα.
- Σημείο και μέγεθος.
- Τύπο και ποσότητα υγρών.
- Φάρμακα που χορηγήθηκαν.
- Αντίδραση ασθενούς και τυχόν επιπλοκές.
Η καλή τεκμηρίωση διασφαλίζει συνέχεια φροντίδας και νομική κάλυψη.
Χρήσιμες Συμβουλές για Επιτυχία στο Πεδίο
- Ζεστάνετε τον ασθενή → η αγγειοσύσπαση δυσκολεύει την εύρεση φλεβών.
- Χρησιμοποιήστε σωστά το αιμοστατικό → αρκετά σφιχτό για φλεβική στάση, όχι για αρτηριακή απόφραξη.
- Σταθεροποιήστε τη φλέβα με έλξη δέρματος.
- Ψηλάφηση αντί για όραση σε δύσκολες συνθήκες φωτισμού.
- Μην «σκάβετε» → αποσύρετε και ξαναδοκιμάστε.
Καινοτομίες στην Ενδοφλέβια Θεραπεία
- Συσκευές ανεύρεσης φλεβών (υπέρυθρη τεχνολογία).
- Υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη IV πρόσβαση (σε ορισμένα συστήματα EMS).
- Προγεμισμένες σύριγγες → λιγότερα λάθη, ταχύτερη χορήγηση.
- Έξυπνες αντλίες IV → ακριβής δόση σε μεταφορές μεταξύ νοσοκομείων.
Εκπαίδευση και Συνεχιζόμενη Κατάρτιση
Η ενδοφλέβια πρόσβαση είναι βασική δεξιότητα που απαιτεί συνεχή εξάσκηση:
- Ανατομία – Φυσιολογία
- Φαρμακολογία υγρών
- Εκτίμηση ασθενούς
- Εναλλακτικές τεχνικές (IO)
- Προσομοιώσεις – σενάρια
Η συνεχής εκπαίδευση κρατάει τις δεξιότητες αιχμηρές και τους διασώστες έτοιμους.
Συμπέρασμα
Η ενδοφλέβια θεραπεία στην προνοσοκομειακή φροντίδα παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία του διασώστη. Δεν είναι «ρουτίνα» — σωστή τεχνική, κλινική κρίση και διαρκής εκπαίδευση την αναβαθμίζουν από καθημερινή πράξη σε δεξιότητα που σώζει ζωές.
👉 Είτε σταθεροποιείτε έναν πολυτραυματία είτε προετοιμάζετε έναν ασθενή για νοσοκομειακή φροντίδα, η δεξιότητα στην IV θεραπεία είναι κομβικό στοιχείο που καθορίζει τον επαγγελματία Προνοσοκομειακής Φροντίδας.
Πηγή: Mastering the Lifeline: Key Facts About Intravenous Therapy in EMS
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
