2.3.2. Συχνότητα τραυματισμών ανά άθλημα
Είναι γεγονός ότι πολλές έρευνες αποδεικνύουν ότι τα υψηλά ποσοστά αθλητικών τραυματισμών στο σχολεία διαφέρουν ανάλογα με το άθλημα (Arnason et al., 2004; Guskiewicz et al., 2000; Knowles et al., 2006; Powell et al., 2000).
Εξάλλου, κάθε άθλημα αποτελείται από συγκεκριμένους κανόνες και ένα συγκεκριμένο προφίλ τραυματισμών, κάτι που επιβεβαιώνει ότι πρέπει να υιοθετηθεί ένα ξεχωριστό μοντέλο σχεδίου μεταχείρισης ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε αθλήματος (Yan & Rubin, 2005).
Ένα υψηλό ποσοστό τραυματισμών παρουσιάζουν τα αθλήματα που σχετίζονται με τη μπάλα (Kimura et al., 2010) καθώς και τα αθλήματα επαφής (Andersen, Ronald, Kleiner, & Todd, 2002; Boyce & Quigley 2004).
Όσον αφορά το άθλημα που παρουσιάζει τα μεγαλύτερα ποσοστά τραυματισμών από τις ενδοσχολικές αθλητικές δραστηριότητες (61% – 65%), είναι το ποδόσφαιρο, ακολουθεί η γυμναστική, το μπάσκετ, ο στίβος, το χάντμπολ και το βόλεϊ (Borowski, Yard, Fields, & Comstock, 2008; Boyce & Quigley, 2004; Collins & Comstock, 2008; Junge et al., 2000; Larry et al., 2001; Peterson et al., 2000; Tonino & Bollier, 2004).
Η συχνότητα των τραυματισμών στη γυμναστική είναι περίπου ίδια και στα δύο φύλα (Larry et al., 2001), σε αντίθεση με το μπάσκετ όπου τα κορίτσια παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα τραυματισμού (Darrow et al., 2009; Changstrom, Brou, Khodaee, Braund, & Comstock, 2014; Borowski et al., 2008; Collins & Comstock, 2008; Emery, Meeuwisse, & McAllister, 2004).
2.4. Συχνότερες μορφές τραυματισμού στα σχολεία
Είναι αποδεδειγμένο από μελέτες ότι οι πιο συνήθεις μορφές τραυματισμού στα σχολεία είναι τα διαστρέμματα και τα κατάγματα. Ειδικότερα, το ποσοστό συχνότητας στο διάστρεμμα με μερική ρήξη συνδέσμου είναι 15,3% και στο κάταγμα με ολική ρήξη συνδέσμου 14,3% (Darrow et al., 2009).
2.4.1. Διάστρεμμα
Η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδίατρων και η Αμερικάνικη Ένωση Καρδιάς δημοσίευσαν κατευθυντήριες οδηγίες για την άμεση αντιμετώπιση επειγόντων περιστατικών που απειλούν την ζωή των παιδιών στα σχολεία. Τα πιο συχνά αναφερόμενα περιστατικά έκτακτης ανάγκης στο σχολείο είναι τα διαστρέμματα και η δύσπνοια (Olympia, Wan, & Avner, 2005).
Κατά τη διάρκεια της εντατικής αθλητικής δραστηριότητας, όπως είναι το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το βόλεϊ, το τρέξιμο, το άλμα εις ύψος ή τριπλούν, οι μύες απορροφούν μεγάλες ποσότητες ενέργειας με σκοπό την προστασία των μαλακών ιστών από τραυματισμούς. Μερικές φορές, όταν το φορτίο που παράγεται είναι πολύ υψηλό, οι μονάδες των μυών / τενόντων αποτυγχάνουν να επιτύχουν τους ρόλους τους, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό. Ορισμένες μελέτες επιβεβαίωσαν ότι τα διαστρέμματα φαίνεται να είναι το πρώτο είδος ζημίας σε αθλητές του γυμνασίου (Nelson, Collin, Yard, Fieldman, & Comstock, 2007).
Τα αγόρια που είναι μαθητές σε σχολεία αστικής περιοχής παθαίνουν συχνότερα διαστρέμματα συγκριτικά με τα κορίτσια. Επιπλέον, στα αγόρια η πλειοψηφία των διαστρεμμάτων γίνεται στο ποδόσφαιρο (Werner et al., 2014).
Το αμέσως επόμενο άθλημα που παρουσιάζονται τα διαστρέμματα είναι ο στίβος (29) (44,8 % στα αγόρια, 55,2% στα κορίτσια), το χάντμπολ (25) (44,0 vs 56,0%) και το βόλεϊ (12) (16,6% vs 83,4%) (Collins & Comstock, 2008; Borowski et al., 2008).
Σε έρευνα που έγινε στην Ελλάδα διαπιστώθηκε ότι από όλους τους τραυματισμούς το 19,6% ήταν τα διαστρέμματα (Tyflidis et al., 2009).
Επιπρόσθετα, σε έρευνα που έγινε στην Αμερική με 573 σχολικές νοσοκόμες διαπιστώθηκε ότι τα περισσότερα περιστατικά αφορούσαν διαστρέμματα του άκρου ποδός (Olympia et al., 2005).
2.4.2. Κάταγμα
Οι μαθητές στα σχολεία είναι ευάλωτοι στους τραυματισμούς και στα ατυχήματα. Εκτός λοιπόν από τα διαστρέμματα οι μαθητές έρχονται αντιμέτωποι κάποιες φορές και με τα κατάγματα (Guidelines for First Aid , 2005; Goel & Singh, 2008).
Τα κατάγματα είναι οι πιο συνήθεις τραυματισμοί κατά τη διάρκεια σκελετικής ανάπτυξης των παιδιών και εκτός από την παροχή πρώτων βοηθειών χρειάζεται να γίνει άμεση μεταβίβαση στο νοσοκομείο για περαιτέρω περίθαλψη (Hyder et al., 2009).
Σε έρευνα που έγινε στη Γερμανία τα κατάγματα αποτελούν το 26% των πιο συχνών τραυματισμών (Schneider et al., 2012).
Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι το υψηλό επίπεδο άθλησης αυξάνει το βαθμό επικινδυνότητας κατάγματος λόγω της επιβάρυνσης που ασκείται στους εφήβους (Khadilkar et al., 2015).
Εκτός από το επίπεδο άθλησης, σημαντικός παράγοντας επικινδυνότητας κατάγματος είναι τα αθλήματα επαφής (Swenson et al., 2012) σε αντίθεση με τα αθλήματα ήπιας μορφής (De Souza et al., 2014; Nichols et al., 2006; Wentz et al., 2011).
Συγκεκριμένα, μεγάλο ρίσκο επικινδυνότητας έχει το ποδόσφαιρο στα αγόρια και το μπάσκετ στα κορίτσια (Changstrom et al., 2014).
2.5. Κυριότερες μορφές περιστατικών επειγούσης αντιμετώπισης
Σε έρευνα που έγινε σε σχολεία στο Νέο Μεξικό, αναφέρθηκε ότι το 67% των σχολείων ενεργοποίησαν τις επείγουσες υπηρεσίες πρώτων βοηθειών καθώς συνάντησαν περιστατικά που απειλούσαν τις ζωές των μαθητών. Ο μέσος όρος μαθητών που μεταφέρονταν στο νοσοκομείο ανέρχονταν στους τέσσερις ετησίως (Sapien & Allen, 2001).
Επιπλέον, σε έρευνα που έγινε στην Ελλάδα διαπιστώθηκε ότι το 51,4% των καθηγητών ήταν παρόντες σε ατυχήματα που έγιναν στο σχολείο και το 68,8% αυτών έπρεπε να παράσχουν τις πρώτες βοήθειες και να καλέσουν το ασθενοφόρο (Mastrogiannis, et al, 2013).
Αν και τα πιο συχνά περιστατικά έκτακτης ανάγκης στα σχολεία είναι τα διαστρέμματα, τα περιστατικά υψηλού κινδύνου είναι οι αιμορραγίες και οι καρδιακές ανακοπές (Olympia et al., 2005).
2.5.1. Αιμορραγία
Παράλληλα με την αξιολόγηση των τραυματισμών στα σχολεία, διακρίνεται ως σημαντική η αντιμετώπιση περιστατικών αιμορραγίας των μαθητών. Πρόκειται για ένα θέμα που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, καθώς η αιμορραγία μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Χάνοντας πάνω από το 20% του συνολικού όγκου του αίματος οδηγούμαστε σε αιμορραγικό σοκ. Σε γενικές γραμμές, η ελάσσων αιμορραγία σταματά σε 6 έως 10 λεπτά, αλλά η θεραπεία είναι απαραίτητη για τα άτομα με ένα βαθύ τραυματισμό ή για την πήξη του αίματος (Orchard & Finch, 2002; National Injury Prevention Advisory Council, 1999).
Η επίσταξη είναι ένας τύπος αιμορραγίας που μπορεί να συμβεί συχνά και μπορεί να εμφανιστεί σε παιδιά στο σχολείο, ως αποτέλεσμα πεσίματος (National Injury Prevention Advisory Council, 1999 & Kara, 2001).
2.5.2. Καρδιακή ανακοπή
Ένα από τα περιστατικά που μπορούν να αποβούν μοιραία σε περίπτωση μη αντιμετώπισης στα σχολεία είναι η καρδιακή ανακοπή. Η καρδιακή ανακοπή μπορεί να επέλθει από φυσικά αίτια ή από κάποιον τραυματισμό. Η καρδιακή ανακοπή σε μαθητές αντιμετωπίζεται μέσω της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης.
Ως καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση ή καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΑ) ορίζεται η διαδικασία που εφαρμόζεται προκειμένου να υποστηριχθεί η αναπνοή και η κυκλοφορία σε ένα άτομο που έχει πάψει να αναπνέει (αναπνευστική ανακοπή) ή του οποίου έχει σταματήσει η καρδιακή λειτουργία (καρδιακή ανακοπή) (Kong, Peterson, Fonarow, Sanders, Yancy, & Russo, 2010).
Ο λόγος που εφαρμόζεται η ΚΑΑ είναι η διατήρηση της αναπνοής και κυρίως της κυκλοφορίας, και με αυτόν τον τρόπο η συνέχεια της παροχής αίματος και οξυγόνου στον εγκέφαλο, στην καρδιά και στα υπόλοιπα ζωτικά όργανα.
H καρδιακή προσβολή που συμβαίνει ξαφνικά και εκτός ελεγχόμενων νοσοκομειακών συνθηκών αποτελεί τον υπ’ αριθμό έναν παράγοντα θανάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και στον Καναδά και πολύ σημαντικό παράγοντα θανάτων παγκόσμια (Rea, Eisenberg, Sinibaldi, White, 2004; Vaillancourt & Stiellig, 2004).
Η καρδιακή ανακοπή συμβαίνει σε παιδιά και εφήβους και μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικές ή εκ γενετής καταστάσεις ή σε οξέα ιατρικά προβλήματα (Hazinski et al., 2004).
Πολλές από αυτές τις συνθήκες δεν μπορούν να ανιχνευθούν κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης ρουτίνας που χρειάζεται για το σχολείο, ώστε τα παιδιά να συμμετέχουν σε σωματικές και αθλητικές δραστηριότητες, έτσι η καρδιακή ανακοπή μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι των προβλημάτων αυτών (Lotfi et al., 2007).
Επιπλέον, το ήμισυ των καρδιακών ανακοπών στα σχολεία σχετίζεται με τραυματισμούς (Maron, Poliac, Kaplan, & Mueller, 1995).
Μετά την αιφνίδια καρδιακή ανακοπή, ο εγκέφαλος μπορεί να επιβιώσει μόνο για 3- 5 λεπτά χωρίς οξυγόνο. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, ο χρόνος αυτός είναι πιο λίγος από το χρόνο που κάνουν οι επείγουσες ιατρικές υπηρεσίες να φθάσουν στο συμβάν. Ως εκ τούτου, λιγότεροι από 1 στους 10 ασθενείς με εκτός νοσοκομείου καρδιακή συγκοπή σώζονται σήμερα (Bottiger, Grabner, Bauer, Bode, Weber, Motsch, & Martin, 1999; Grasner & Bossaert, 2013; Herlitz, Bang, Gunnarsson, Engdahi, Karlson, Lindqvist, & Waagstein, 2003; Holmberg, Holmberg, & Herlitz, 2000).
Υπάρχουν έγκυρες επιστημονικές αποδείξεις ότι η άμεση έναρξη της βασικής υποστήριξης της ζωής από τους λαϊκούς παρευρισκομένους βελτιώνει την επιβίωση μετά από καρδιακή ανακοπή κατά ένα συντελεστή 2-4. Η εκτός νοσοκομείου καρδιακή ανακοπή παρατηρείται σε ποσοστό 60% -80% (Bottiger et al., 1999; Handley, Koster, Monsieurs, Perkins, Davies, & Bossaert, 2005; Holmberg et al., 2000; Herlitz et al., 2003).
Έτσι η ανάνηψη μπορεί να καλύψει το κενό διάστημα μεταξύ κατάρρευσης και της άφιξης των ιατρικών υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης στις περισσότερες περιπτώσεις. Αν και η καρδιακή ανακοπή παραμένει μια κλινική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από κακή πρόγνωση (Demestiha, Pantazopoulos, & Xanthos, 2010), η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία υποστηρίζει ότι η εφαρμογή ΚΑΑ αμέσως μετά από την καρδιακή ανακοπή διπλασιάζει τις πιθανότητες του πάσχοντος να επιβιώσει, (American Heart Association, 2015) ενώ άλλες έρευνες αναφέρουν ότι οι πιθανότητες σε πολλές περιπτώσεις τριπλασιάζονται (Holmberg, Holmberg, & Herlitz, 2001).
2.6. Διαθεσιμότητα εξοπλισμού στα σχολεία
Είναι γεγονός, ότι λόγω της υψηλής συχνότητας τραυματισμών των μαθητών στα σχολεία, η επάρκεια εξοπλισμού για την αντιμετώπιση των περιστατικών αποτελεί βασική προϋπόθεση. Σε έρευνα που έγινε σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Αμερική διαπιστώθηκε ότι η έλλειψη του διαθέσιμου οχήματος σε περίπτωση ανάγκης, αλλά και του βασικού εξοπλισμού παροχής πρώτων βοηθειών όπως είναι το νερό, ο πάγος, οι νάρθηκες, οι μάσκες cpr, οι πατερίτσες, ήταν σημαντική (DeWitt et al., 2012).
Επίσης, σε έρευνα που έγινε σε 450 σχολεία στη Βόρεια Ιρλανδία και στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας διαπιστώθηκε ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό των σχολείων της τάξης του 35% – 81% δεν είχαν επάρκεια εξοπλισμού (Abernethy et al., 2003).
Επιπρόσθετα, σε άλλη έρευνα που έγινε από την Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιάτρων και την Αμερικάνικη Ένωση Καρδιάς σε σχολεία της Αμερικής, το 68% των σχολείων δεν είχε τη δυνατότητα να μεταφέρει έναν τραυματισμένο ή άρρωστο μαθητή σε κατάλληλο μέρος για να του παραχθούν οι πρώτες βοήθειες.
Επίσης, σε έρευνα που έγινε στην Ελλάδα σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, διαπιστώθηκε ότι το 27,8% των καθηγητών δε γνώριζε το περιεχόμενο του σχολικού φαρμακείου και ποιος είναι υπεύθυνος για τη συντήρησή του, αν και το 81,9% των καθηγητών χρειάστηκε να το χρησιμοποιήσει (Mastrogiannis et al., 2013).
Επιπλέον, υποστήριξαν ότι θα πρέπει να υπάρχουν μέσα επικοινωνίας, σε διάφορες περιοχές του σχολείου όπως, κινητά τηλέφωνα, ασύρματοι, συναγερμοί, σύστημα ενδοεπικοινωνίας (Olympia et al., 2005).
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση Καρδιάς (2004) απαιτείται ύπαρξη ιατρικού εξοπλισμού σε κάθε σχολείο. Συγκεκριμένα η παρουσία απινιδωτή είναι αναγκαία, αλλά έχει διαπιστωθεί ότι μόνο το 32% των σχολείων διαθέτει απινιδωτή (Pediatric Advance Life Support Task Force, 2003).
2.6.1. Η αναγκαιότητα ύπαρξης απινιδωτή στον εξοπλισμό Πρώτων Βοηθειών του σχολείου και οι προϋποθέσεις ορθής χρήσης του
Σύμφωνα με εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης το 2007 με θέμα: « Κανόνες Χρήσης Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδιστή ή Απινιδιστή σε Δημόσιους Χώρους », καθορίσθηκε ότι πέραν της υποχρεωτικής εκπαίδευσης όλων των επαγγελματιών υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, πληρώματα ασθενοφόρων, παραϊατρικό προσωπικό), στη Βασική Υποστήριξη ζωής και στην Αυτόματη Εξωτερική Απινίδωση (ΑΕΑ), δύναται να εκπαιδευτούν στα ανωτέρω και μη επαγγελματίες υγείας (πολίτες), με τις διαδικασίες που προβλέπονται στην εν λόγω Υπουργική Απόφαση.
Στην προκειμένη περίπτωση οποιοδήποτε άτομο που προσφέρει άμεση βοήθεια σε ένδειξη καλής θέλησης στο θύμα που παθαίνει καρδιακή ανακοπή (ΚΑ), με ή χωρίς τη χρήση ΑΕΑ, ακόμη και αν δεν έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα, δεν θεωρείται ένοχο. Επίσης, σχετικά με τη χρήση του Αυτόματου Εξωτερικού απινιδωτή η υπουργική εγκύκλιος του 2015 αναφέρει το ίδιο, ότι δηλαδή οποιοδήποτε άτομο που προσφέρει άμεση βοήθεια σε ένδειξη καλής θέλησης στο θύμα ΚΑ, με ή χωρίς τη χρήση ΑΕΑ, ακόμη και αν δεν έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα δεν θεωρείται ένοχο.
Επιπλέον σε άρθρο της Ελένης Πολύζου ιατρού αναισθησιολόγου, Διευθύντριας ΕΣΥ ΓΝ Τρικάλων, Διευθύντριας Σεμιναρίων BLS/AED Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αναζωογόνησης που δημοσιεύθηκε σε τοπική εφημερίδα το 2015 αναφέρεται ότι αιφνίδια καρδιακή ανακοπή μπορεί να συμβεί και στο σχολικό περιβάλλον.
Καθώς ο ρόλος της πρώιμης απινίδωσης στη διάσωση ζωών μετά από Καρδιακή Ανακοπή είναι ζωτικής σημασίας, απινιδωτές πρέπει να υπάρχουν και στα σχολεία. Για να σωθούν ζωές! Ζωές μαθητών, εκπαιδευτικών, ανθρώπων του προσωπικού, επισκεπτών. Αλλά και ζωές πολιτών.
Το σχολείο βρίσκεται συνήθως στο κέντρο της κοινότητας και ο απινιδωτής του σχολείου μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιστατικό καρδιακής ανακοπής, που θα συμβεί κοντά στο σχολείο. Η ύπαρξη απινιδωτή στο σχολείο θα συμβάλει στην εξοικείωση των μαθητών με τον απινιδωτή, την απινίδωση και την Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση.
Τα παιδιά μαθαίνουν ζωτικής σημασίας δεξιότητες και καλλιεργείται μια κουλτούρα ανταπόκρισης, ώστε σαν μελλοντικοί πολίτες να είναι έτοιμοι, πρόθυμοι και ικανοί να δράσουν άμεσα, όταν παραστεί ανάγκη, σώζοντας ζωές.
Παράλληλα, μαθαίνουν να βοηθούν τους άλλους και αναπτύσσουν το αίσθημα αλληλεγγύης, αλτρουισμού και κοινωνικής ευθύνης.
Δίνοντας έμφαση στο ρόλο των απινιδωτών για την υγεία και την ασφάλεια μαθητών και εκπαιδευτικών, το Τμήμα Εκπαίδευσης στη Βρετανία συστήνει ο απινιδωτής να είναι μέρος του εξοπλισμού Α’ Βοηθειών στα σχολεία (Department for Education GOV.UK. Automated external defibrillators (AEDs). A guide for schools October 2015).
Ο απινιδωτής πρέπει να τοποθετηθεί σε κατάλληλο σημείο, που θα εξασφαλίζει την άμεση πρόσβαση, εντός 2 λεπτών. Να υπάρχει επίσης η δυνατότητα μεταφοράς, με κατάλληλη φορητή θήκη, στις σχολικές εκδρομές και τις αθλητικές δραστηριότητες, εκτός σχολείου.
Όταν τοποθετηθεί απινιδωτής στο σχολείο πρέπει να ενημερωθεί το ΕΚΑΒ για την ύπαρξη, τη θέση τοποθέτησης, το μοντέλο του απινιδωτή, ώστε να μπορεί να δοθούν τηλεφωνικές οδηγίες. Παράλληλα, πρέπει να ενημερωθούν και εκπαιδευτούν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές για την ύπαρξη, τη σημασία και τον τρόπο χρήσης του απινιδωτή και να γίνει ένα σχέδιο δράσης και ασκήσεις ετοιμότητας για την αντιμετώπιση ενός περιστατικού κατάρρευσης, κατ’ αναλογία με τις ασκήσεις που γίνονται για το σεισμό.
Μια προετοιμασία μαθητών και εκπαιδευτικών θα συμβάλει στην αποφυγή πανικού, στη σωστή και άμεση δράση, ώστε να μη χαθεί χρόνος, καθώς τα λεπτά είναι πολύτιμα σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής. Μαθήματα Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης και χρήσης αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή να γίνονται στο σχολείο, όχι μόνο για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς αλλά και για τους πολίτες. Για ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών. Ένα σχολείο ανοικτό στην κοινωνία!
Η εγκατάσταση απινιδωτών στα σχολεία προβλέπεται και στη χώρα μας από την Υπουργική Εγκύκλιο για τους Δημόσιους χώρους εγκατάστασης αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή (Υ4α\οικ 22.8.2007, Εγκύκλιος Υπουργείου Υγείας και Κοιν. Αλληλεγγύης «Κανόνες Χρήσης Αυτόματου εξωτερικού απινιδιστή ή απινιδιστή σε Δημόσιους Χώρους»), σύμφωνα με την οποία η εγκατάσταση Αυτόματου Εξωτερικού Απινιδωτή είναι υποχρεωτική και στα σχολεία, όπως και σε άλλους δημόσιους χώρους.
Η χώρα μας δεν μπορεί να είναι απούσα από την παγκόσμια εκστρατεία για την ελάττωση των θανάτων μετά από καρδιακή ανακοπή. Στα σχολεία πρέπει να τοποθετηθούν απινιδωτές! Το σχολείο μπορεί και πρέπει να παίξει καθοριστικό ρόλο στην συντονισμένη προσπάθεια της κοινότητας για να σωθεί η ζωή συνανθρώπων μας μετά από Καρδιακή Ανακοπή, σ’ ένα σύγχρονο κόσμο και μια κοινωνία αλληλεγγύης.
Συνεχίζεται…
«ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΝ
ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ»
Φαλούκα Αικατερίνη
Μεταπτυχιακή Διατριβή
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
«ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ»
ΑΘΗΝΑ 2019
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
