Εισαγωγή
Η εικόνα του διασώστη που φτάνει στη σκηνή για να σώσει ζωές συνοδεύεται συχνά από τον κίνδυνο βίας ή απειλών. Τα τελευταία χρόνια, η συχνότητα των περιστατικών σωματικής ή λεκτικής επίθεσης προς το προσωπικό έκτακτης ανάγκης αυξάνεται διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα. Παράλληλα, η ασφάλεια της σκηνής δεν αφορά μόνο τις απειλές από ανθρώπους, αλλά και φυσικούς ή περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Η βασική αρχή που πρέπει να θυμάται κάθε επαγγελματίας είναι:
“Η ασφάλεια του διασώστη είναι πάντα πρώτη. Αν δεν είσαι ασφαλής, δεν μπορείς να βοηθήσεις.”
1. Μορφές Βίας κατά Διασώστη
Η βία μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους:
-
Λεκτική επιθετικότητα: ύβρεις, φωνές, απειλές.
-
Σωματική επίθεση: χτυπήματα, σπρωξίματα, χρήση αντικειμένων ως όπλων.
-
Έμμεση βία: απόπειρα παρεμπόδισης του έργου, καταστροφή εξοπλισμού, παραπληροφόρηση.
-
Ψυχολογική πίεση: έντονη παρενόχληση, εκφοβισμός.
Συχνά οι επιθέσεις συμβαίνουν σε περιβάλλοντα με:
-
Μέθη ή χρήση ναρκωτικών ουσιών.
-
Ψυχιατρικά ή νευρολογικά περιστατικά.
-
Έντονη συναισθηματική φόρτιση συγγενών ή μαρτύρων.
-
Μαζικά ατυχήματα ή σκηνές βίας (π.χ. καυγάδες, τροχαία με αντιπαραθέσεις).
2. Ασφάλεια Σκηνής – Το Πλαίσιο Εκτίμησης
Η εκτίμηση ασφάλειας σκηνής γίνεται πριν την προσέγγιση του ασθενούς, αλλά και συνεχώς καθ’ όλη τη διάρκεια του περιστατικού.
2.1 Βασικά ερωτήματα:
-
Είναι η σκηνή ασφαλής για μένα και την ομάδα μου;
-
Υπάρχει παρουσία όπλων ή πιθανότητα βίαιης συμπλοκής;
-
Υπάρχουν κίνδυνοι από κυκλοφορία οχημάτων;
-
Υπάρχει κίνδυνος φωτιάς, εκρήξεων ή χημικών;
-
Είναι απαραίτητη η συνδρομή της αστυνομίας πριν εισέλθω;
3. Στρατηγικές Πρόληψης Βίας
-
Διατήρηση απόστασης ασφαλείας από τον ασθενή ή το πλήθος.
-
Θέση διαφυγής – να μην εγκλωβιστείς σε γωνία ή χώρο χωρίς έξοδο.
-
Καλή επικοινωνία – ήρεμη, σταθερή φωνή, σαφείς οδηγίες.
-
Αξιοποίηση συνοδών μέσων – παρουσία αστυνομίας ή σεκιούριτι όταν υπάρχει υποψία κινδύνου.
-
Αποφυγή πρόκλησης – ουδέτερη γλώσσα σώματος, χωρίς επιθετικές χειρονομίες.
4. Αντιμετώπιση Επιθετικού Ατόμου
-
Μη πλησιάζετε αν ο δράστης κρατά όπλο.
-
Διατηρήστε οπτική επαφή αλλά όχι έντονο βλέμμα που μπορεί να θεωρηθεί πρόκληση.
-
Χρησιμοποιήστε εμπόδια (π.χ. πόρτα, όχημα) για προστασία.
-
Ενημερώστε το Κέντρο άμεσα για την κατάσταση.
-
Αποχωρήστε αν η κατάσταση ξεφεύγει και περιμένετε ενίσχυση.
5. Νομικό Πλαίσιο
Στην Ελλάδα, η επίθεση σε διασώστη εν ώρα καθήκοντος μπορεί να θεωρηθεί επίθεση κατά υπαλλήλου και να έχει σοβαρές ποινικές συνέπειες για τον δράστη. Ωστόσο, η προτεραιότητα είναι η αποφυγή του κινδύνου και όχι η σύγκρουση.
6. Εκπαίδευση και Προετοιμασία
Η εκπαίδευση σε:
-
Διαχείριση συγκρούσεων.
-
Τακτικές αποφυγής και αυτοπροστασίας.
-
Εκτίμηση κινδύνων σκηνής.
-
Συνεργασία με την αστυνομία.
είναι κρίσιμη για όλους τους επαγγελματίες της προνοσοκομειακής φροντίδας.
Συμπέρασμα
Η ασφάλεια σκηνής και η προστασία από βία δεν είναι πολυτέλεια — είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική παροχή φροντίδας. Ο διασώστης πρέπει να είναι παρατηρητικός, ψύχραιμος και προετοιμασμένος, να αναγνωρίζει εγκαίρως τα σημάδια κινδύνου και να ενεργεί με τρόπο που εξασφαλίζει την προσωπική του ακεραιότητα και της ομάδας.
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
