Βάζοντας τέλος στην ιδέα ότι η κουλτούρα ασφάλειας και οι επιθετικές τακτικές είναι αμοιβαίως αποκλειόμενες 1 Δεκεμβρίου 2025 • John Oates
Η έρευνα «What Firefighters Want 2025» επικεντρώθηκε σε αυτό που πραγματικά πιστεύουν οι πυροσβέστες για τη διαχρονική εσωτερική διαμάχη της υπηρεσίας μας: ασφάλεια versus επιθετικότητα στο πεδίο της πυρκαγιάς. Όπως ήταν αναμενόμενο, τα συναισθήματα είναι έντονα και οι απαντήσεις φορτισμένες – είναι δύσκολο να τις ερμηνεύσει κανείς χωρίς το τοπικό πλαίσιο ή τα πραγματικά δεδομένα.
Τα καλά νέα: Παρόλο που στα κοινωνικά δίκτυα υπάρχει σίγουρα μια ρητορική «ασφάλεια ή επιθετικότητα» που συχνά εξυπηρετεί περισσότερο το εγώ ή την προσωπική ατζέντα παρά το τμήμα ή την κοινωνία, οι απαντήσεις των 1.600 εν ενεργεία πυροσβεστών που συμμετείχαν στην έρευνα έδειξαν σοβαρό διάλογο και – αυτό που ίσως εκπλήσσει κάποιους – πολύ μεγάλη συμφωνία ότι μπορείς να είσαι ταυτόχρονα και ασφαλής και επιθετικός.
Συγκεκριμένα:
- Το 88% θεωρεί τον εαυτό του επιθετικό πυροσβέστη
- Το 97% θεωρεί τον εαυτό του ασφαλή πυροσβέστη
- Το 95% πιστεύει ότι η κουλτούρα ασφάλειας και η επιθετική πυρόσβεση μπορούν να συνυπάρξουν
Με λίγα λόγια: Η κουλτούρα ασφάλειας δεν αποκλείει τις επιθετικές τακτικές – αντίθετα, οι σωστά εφαρμοσμένες επιθετικές τακτικές είναι αυτές που τελικά μας κρατούν ασφαλείς, γιατί σβήνουμε τη φωτιά γρηγορότερα και μένουμε λιγότερο χρόνο μέσα στον κίνδυνο.
Τα νούμερα είναι τόσο ξεκάθαρα που θα μπορούσαμε θεωρητικά να κλείσουμε το θέμα εδώ. Ωστόσο, τα δεδομένα και τα ελεύθερα σχόλια δείχνουν ότι το ζήτημα παραμένει πολύπλοκο, κυρίως λόγω διαφορετικών ορισμών, παρεξηγήσεων βασικών αρχών και έγκρισης/απαγόρευσης εισόδου (go/no-go) και έλλειψης ηγεσίας σε ορισμένες περιπτώσεις.
Γιατί τσακωνόμαστε ακόμα;
Πότε ακριβώς φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε ότι «ασφαλής» και «επιθετικός» είναι αντιφατικές έννοιες;
Γιατί νιώθουμε ότι πρέπει να διαλέξουμε στρατόπεδο;
Οποιοσδήποτε αξιόλογος ηγέτης στην πυροσβεστική θα σας πει το αυτονόητο: αν προπονείσαι επιθετικά, αναπτύσσεσαι με λογική και έχεις ένα στέρεο τακτικό σχέδιο που το εκτελούν ψύχραιμοι και εκπαιδευμένοι ενήλικες, τότε η φωτιά θα σβήσει γρηγορότερα και θα είσαι ασφαλέστερος γιατί θα περάσεις λιγότερο χρόνο χρόνο μέσα στον κίνδυνο.
Αντίστροφα, αν δεν έχεις αρκετό προσωπικό, δεν μπορείς να βάλεις γραμμή εγκαίρως ή οι άνθρωποι είναι ανεκπαίδευτοι ή απερίσκεπτοι, τότε η φωτιά θα μεγαλώσει, θα μείνεις περισσότερο μέσα και ο κίνδυνος θα εκτοξευθεί.
Η βασική αρχή είναι απλή: Οι πυρκαγιές δεν υπάρχουν για την τακτική μας διασκέδαση. Δεν είναι σπορ. Δεν είναι «παιχνίδι ενηλίκων». Είναι σοβαρή υπόθεση. Στόχος μας είναι να σταματήσουμε τη φωτιά περίπου εκεί που την βρήκαμε – και όλη όλη μας την προσπάθεια πρέπει να κατευθύνεται εκεί.
Το πρόβλημα με τους ορισμούς
Στην έρευνα φάνηκε ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει κοινός ορισμός για το τι σημαίνει «ασφαλής» ή «επιθετικός» στο πεδίο. Οι ορισμοί διαφέρουν ανάλογα με το αν είσαι σε αστικό, προαστιακό ή αγροτικό τμήμα, αν είσαι επαγγελματίας ή εθελοντής. Οι επαγγελματίες τείνουν να αυτοαποκαλούνται πιο «επιθετικοί», γιατί έχουν προβλεψιμότητα: ξέρουν πόση ώρα κάνει να έρθει η δεύτερη μηχανή, έχουν καλό δίκτυο υδροδότησης, σταθερό αριθμό προσωπικού κ.λπ. Σε εθελοντικά τμήματα αγροτικών περιοχών η προβλεψιμότητα είναι μηδενική – μπορεί να είσαι μόνος σου με τον οδηγό του UPS να τραβάει την πρώτη γραμμή. Εκεί η «επιθετικότητα» έχει εντελώς διαφορετικό ρίσκο.
Άρα: «Ασφαλής» δεν είναι απόλυτη κατάσταση – είναι διαδικασία μείωσης της πιθανότητας τραυματισμού ή θανάτου. «Επιθετικός» δεν είναι απόλυτη κατάσταση είναι σχετικό μέγεθος που εξαρτάται από τους διαθέσιμους πόρους.
Παρεξηγήσεις που βγήκαν στην επιφάνεια
Πολλοί απάντησαν ότι βήματα όπως το 2-in/2-out, το σχέδιο δράσης ή η σύντομη ενημέρωση ασφάλειας «καθυστερούν» και «κοστίζουν χρόνο που δεν έχουν τα θύματα». Ένας έμπειρος αξιωματικός μπορεί να κάνει 360°, να εκτιμήσει τα κρίσιμα στοιχεία και να αποφασίσει go/no-go σε λιγότερο από 3 λεπτά – ακριβώς όσο χρειάζεται για να απλωθεί η γραμμή, να φορεθεί η μάσκα και να ελεγχθεί η ροή. «Μου παίρνει πολύ χρόνο να είμαι ασφαλής» είναι η δικαιολογία του τεμπέλη ή του ανεκπαίδευτου.
Άλλες απόψεις που ακούστηκαν: «Το “όλοι σπίτι τους” έχει γίνει “κανείς δεν μπαίνει μέσα”» «Βάζουμε την ασφάλεια του πυροσβέστη πάνω από την ασφάλεια των πολιτών» «Επιθετική πυρόσβεση σημαίνει από τη φύση της κίνδυνος»
Αυτές οι απόψεις είναι μειοψηφία και, το σημαντικότερο, δεν συνάδουν με το τι πιστεύει η συντριπτική πλειοψηφία (95%).
Οι πιο αντιπροσωπευτικές απαντήσεις ήταν:
- «Επιθετικότητα δεν σημαίνει ανευθυνότητα – σημαίνει υπολογισμένη και αποτελεσματική δράση»
- «Με σωστή εκπαίδευση και διαχείριση ρίσκου, τα δύο συνυπάρχουν άνετα»
- «Μπορείς να είσαι επιθετικός αρκεί να ξέρεις τους κινδύνους»
Επίλογος – Γίνε επιθετικός… με τον σωστό τρόπο
Η πυροσβεστική πάντα θα έχει κάτι να τσακωθεί… Όλα με πάθος, όλα με διαφωνίες. Στο τέλος όμως πάντα επιστρέφουμε στο βασικό ερώτημα: Πώς εξυπηρετούμε καλύτερα τους πολίτες και τους επισκέπτες της κοινότητάς μας χωρίς να σκοτωθούμε στη διαδικασία;
Αντί λοιπόν να διαλέγουμε στρατόπεδο, ας γίνουμε επιθετικοί σε αυτά που πραγματικά μετράνε:
- Επίθεση στην εκπαίδευση
- Επίθεση στην πρόληψη
- Επίθεση στη φυσική και ψυχική μας υγεία
- Επίθεση στη γνώση και την ετοιμότητα
Κάνε όλα αυτά με πάθος… και τότε, σχεδόν μαγικά, θα γίνεις και πιο ασφαλής πυροσβέστης.
Μείνετε ασφαλείς – και μείνετε επιθετικοί. Γιατί στην υπηρεσία μας, αυτά τα δύο δεν είναι αντίθετα. Είναι απαραίτητα συμπληρώματα.
Πηγή: Safety + aggression: Coexisting concepts
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
