Πότε η ταχύτητα σώζει και πότε απλώς αυξάνει τον κίνδυνο
Οι τεχνολογικές εξελίξεις στα συστήματα απάντησης επειγόντων (π.χ. 112 ή 166) και η ακρίβεια των πρωτοκόλλων τηλεφωνικής διαλογής (Emergency Medical Dispatch – EMD) έχουν οδηγήσει πολλές υπηρεσίες σε μια πιο ορθολογική προσέγγιση της απόκρισης. Πλέον, ο τρόπος μετάβασης στον τόπο του περιστατικού μπορεί να προσαρμόζεται με βάση την αρχική αξιολόγηση μέσω τηλεφώνου.
Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, σε πολλά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και διακομιδής, τα πληρώματα ενεργοποιούν φώτα και σειρήνες (L&S) σχεδόν σε κάθε επείγουσα αποστολή — ακόμη και όταν η κλινική κατάσταση του περιστατικού δεν το απαιτεί.
🧭 Η χρήση προειδοποιητικών σημάτων κατά τη διακομιδή θα πρέπει να βασίζεται σε συνειδητή απόφαση.
Από τη στιγμή που ο ασθενής επιβιβαστεί στο ασθενοφόρο, δεν είναι αυτονόητη η χρήση σειρήνας. Η απόφαση για «επείγουσα μεταφορά» πρέπει να βασίζεται στη φυσιολογική κατάσταση του ασθενούς, το διαθέσιμο σύστημα υποστήριξης εντός του οχήματος, και το αναμενόμενο κλινικό όφελος από μια ταχύτερη άφιξη στο νοσοκομείο.
⚠️ Η χρήση σειρήνας σε μη επείγοντα περιστατικά αυξάνει τον κίνδυνο τροχαίων ατυχημάτων έως και 4,6 φορές σύμφωνα με μελέτες, χωρίς τεκμηριωμένο όφελος για τον ασθενή. ( Murray, B. & Kue, R. (2017). The Use of Emergency Lights and Sirens by Ambulances and Their Effect on Patient Outcomes and Public Safety: A Comprehensive Review of the Literature. Prehospital and Disaster Medicine, 32(2), 209–216).
✅ Ενδείξεις για χρήση φώτων και σειρήνας κατά τη διακομιδή
-
Ασθενής με υποτροπιάζουσα κοιλιακή ταχυκαρδία (VT) που απειλεί τη ζωή.
-
Εκτεταμένος θωρακικός τραυματισμός με πιθανή τάση προς αναπνευστική αστάθεια.
-
Απειλητική αναφυλαξία, με επιμονή των συμπτωμάτων παρά τη χορήγηση επινεφρίνης.
-
Ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο εντός θεραπευτικού παραθύρου (Θρομβόλυση/Θρομβεκτομή).
Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο χρόνος είναι ουσιώδης και η ταχύτερη άφιξη μπορεί να καθορίσει την έκβαση. Επομένως, δικαιολογείται πλήρως η χρήση σειρήνας και φάρων.
❌ Αντενδείξεις – Περιπτώσεις που ΔΕΝ χρειάζονται επείγουσα μεταφορά
-
Ασθενής με χρόνιο άλγος χωρίς σημεία οξείας επιδείνωσης
-
Υπέρταση χωρίς ενδείξεις οργάνων-στόχων
-
Ψυχιατρικός ασθενής σε σταθερή κατάσταση
-
Επιληπτικός ασθενής μετά το επεισόδιο, πλήρως συνειδητός και σταθερός
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η μεταφορά με χρήση σειρήνας δεν προσφέρει κανένα όφελος, ενώ θέτει σε κίνδυνο το πλήρωμα, τον ασθενή, αλλά και το κοινό.
🧠 Ποιος πρέπει να αποφασίζει;
Η απόφαση για χρήση προειδοποιητικών μέσων πρέπει να ανήκει στον διασώστη που συνοδεύει τον ασθενή στο φορείο και έχει την κλινική εικόνα μπροστά του. Ο οδηγός δεν μπορεί να πάρει τέτοια απόφαση από μόνος του.
🎯 Το πλήρωμα πρέπει να υιοθετεί λογική “risk-benefit analysis” πριν ενεργοποιήσει φώτα και σειρήνες:
Είναι η ζωή του ασθενούς σε κίνδυνο; Μπορεί να αλλάξει η πρόγνωση με λίγα λεπτά διαφορά; Ή απλώς βιαζόμαστε χωρίς λόγο;
🚑 Πραγματικό Παράδειγμα:
Περιστατικό 1 – Σειρήνα απαιτείται
Ασθενής 48 ετών με οξύ θωρακικό άλγος και ΗΚΓ συμβατό με STEMI. Χρόνος μεταφοράς στο αιμοδυναμικό εργαστήριο: 16 λεπτά.
→ Η χρήση σειρήνας και φάρων είναι δικαιολογημένη. Η γρήγορη επαναιμάτωση σώζει μυοκάρδιο και ζωή.
Περιστατικό 2 – Σειρήνα δεν απαιτείται
Ασθενής 63 ετών με ιστορικό ΧΑΠ, ήπια δύσπνοια, κορεσμός 95% με ρινικό οξυγόνο. Χωρίς άλλα σημεία οξείας επιδείνωσης.
→ Μεταφορά σε μη επείγοντα ρυθμό. Η χρήση σειρήνας δεν προσφέρει όφελος, αυξάνει μόνο το ρίσκο.
🔚 Συμπερασματικά:
Η χρήση φώτων και σειρήνας δεν είναι δείγμα “επαγγελματισμού” ή “γρηγοράδας”, αλλά εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ και υπευθυνότητα.
Σε έναν τομέα όπου οι αποφάσεις σώζουν ζωές, η επιλογή να μην ενεργοποιήσεις τη σειρήνα μπορεί να είναι εξίσου σωτήρια – για όλους.
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
