Του Roy Danks, DO
Γράφει ο Dr. Roy Danks, DO
🔸 Η Παράδοση Πεθαίνει Δύσκολα – Αλλά Πεθαίνει
Για δεκαετίες, η σανίδα ακινητοποίησης σπονδυλικής στήλης (long spine board) ήταν το απόλυτο σύμβολο της επείγουσας προνοσοκομειακής ακινητοποίησης. Όποιος έχει περάσει έστω και λίγο χρόνο στον προνοσοκομειακό χώρο, σίγουρα έχει «πακετάρει» ασθενείς σε σανίδες με ιμάντες, κολάρα και σακιά με άμμο. Ήταν η “ιερή τριάδα” της προνοσοκομειακής σταθεροποίησης τραυματιών.
Όμως, ήρθε η ώρα να πούμε αντίο.
🔸 Τι Λέει η Εμπειρία
Ξεκίνησα στο σύστημα προνοσοκομειακής φροντίδας το 1984. Για χρόνια, η τεχνική του logroll και η ακινητοποίηση στη σανίδα ήταν το πρότυπο. Όμως, ποτέ, σε χιλιάδες ασθενείς, δεν άκουσα κάποιον να ζητά να μείνει περισσότερο πάνω στη σανίδα. Αντίθετα, όλοι αναστέναζαν με ανακούφιση όταν τους αφαιρούσαμε από αυτήν.
Τι χρειάζεται πραγματικά για να αποφύγουμε περισσότερη βλάβη; Σταθερότητα στη σπονδυλική στήλη. Όταν υπάρχει τραύμα (αμβλύ ή διατιτραίνον), κινδυνεύει να αποσταθεροποιηθεί — κατάγματα, ρήξη ή αποκόλληση συνδέσμων.
Άρα, το ζητούμενο είναι η ακινητοποίηση. Μπορεί η σανίδα να το προσφέρει; Σε κάποιο βαθμό, μέσω των ιμάντων και της εντολής να παραμείνουν ακίνητοι.
Και ας είμαστε ειλικρινείς: η «ακινητοποίηση» που προσφέρει δεν είναι καθολική. Ένας 90χρονος με λεπτό σωματότυπο αγγίζει τη σανίδα μόνο σε 3 σημεία. Ο αυχένας και η μέση του αιωρούνται. Πόσο σταθερή είναι αυτή η “ακινητοποίηση”;
🔸 Η Σπονδυλική Στήλη Είναι Περίπλοκη — Η Σανίδα Είναι Επίπεδη
Η ανθρώπινη σπονδυλική στήλη είναι γεμάτη φυσικές καμπύλες και δομικές ιδιαιτερότητες. Το να την πιέζουμε πάνω σε μία εντελώς επίπεδη, σκληρή σανίδα δεν ακινητοποιεί — προκαλεί δυσφορία, αυξάνει τον πόνο και ενίοτε οδηγεί σε κατακλίσεις ή ακούσιες μετακινήσεις.
Και όσο περισσότερο πονάει ή δυσφορεί ο ασθενής, τόσο πιο πιθανό είναι να κινηθεί για να ανακουφιστεί — καταστρέφοντας ακριβώς τον σκοπό της ακινητοποίησης.
🔸 Οι Τραυματισμοί Συμβαίνουν Τη Στιγμή του Τραύματος
Οι περισσότερες σοβαρές βλάβες στον νωτιαίο μυελό γίνονται κατά τη στιγμή του τραυματισμού. Αυτό σημαίνει πως η μετατραυματική φροντίδα πρέπει να αποσκοπεί στο να μην επιδεινωθεί η υπάρχουσα βλάβη — όχι να ακινητοποιηθεί με κάθε τίμημα.
🔸 Τι Λειτουργεί Καλύτερα;
Για σύντομες διακομιδές; Ίσως η σανίδα είναι αποδεκτή, αν χρησιμοποιείται για λίγα λεπτά και αφαιρείται αμέσως στο νοσοκομείο.
Για όλα τα υπόλοιπα; Οι Νάρθηκες Ακινητοποίησης Σπονδυλικής Στήλης με Κενό Αέρα (vacuum spine splint) είναι σαφώς ανώτεροι.
Ακινητοποιούν πραγματικά, προσφέρουν άνεση και μειώνουν τον κίνδυνο κατακλίσεων.
Ναι, είναι πιο ακριβοί. Ναι, χρειάζονται συντήρηση και καλή διαχείριση. Όμως λειτουργούν.
🔸 Πού καταλήγουμε;
Δεν υπάρχει μία λύση για όλους. Ίσως πρέπει να εξετάσουμε νέες προσεγγίσεις:
✅ Εναλλακτικά μέσα ακινητοποίησης
✅ Σανίδες με επένδυση
✅ Συνδυαστικές τεχνικές
✅ Στοχευμένη εκπαίδευση για να μην χρησιμοποιούνται μηχανικά παλιές τακτικές
🔸 Συμπέρασμα
Η σανίδα ακινητοποίησης σπονδυλικής στήλης έχει εξυπηρετήσει τον σκοπό της. Ήρθε η ώρα να δώσουμε χώρο σε πιο εξελιγμένα, ασφαλή και ανθρώπινα μέσα ακινητοποίησης.
Εάν εργάζεσαι στον προνοσοκομειακό χώρο, σε προσκαλώ να αμφισβητήσεις την παράδοση και να σκεφτείς κριτικά:
«Μήπως κρατάμε τη σανίδα στη ζωή… από συνήθεια;»
Ήρθε η ώρα να την αποσύρουμε με σεβασμό — και να προστατεύσουμε τους ασθενείς μας όπως τους αξίζει: με σύγχρονη, τεκμηριωμένη φροντίδα.
📌 Ο Dr. Roy Danks είναι Διευθυντής Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής στο Southern Illinois Healthcare και συνταγματάρχης στην Εφεδρεία του Αμερικανικού Στρατού. Το άρθρο είναι προσωπική άποψη του συγγραφέα.
Ο ίδιος αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχει τρόπος να αντικατασταθούν όλες οι μορφές ακινητοποίησης σε όλους τους ασθενείς.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
1. Berg G, Nyberg S, Harrison P, Baumchen J, Gurss E, Hennes E. Near-infrared spectroscopy measurement of sacral tissue oxygen saturation in healthy volunteers immobilized on rigid spine boards. Prehosp Emerg Care. 2010 Oct-Dec;14(4):419-24. doi: 10.3109/10903127.2010.493988. PMID: 20662677.
2. Mok JM, Jackson KL, Fang R, Freedman BA. Effect of vacuum spine board immobilization on incidence of pressure ulcers during evacuation of military casualties from theater. Spine J. 2013 Dec;13(12):1801-8. doi: 10.1016/j.spinee.2013.05.028. Epub 2013 Jun 29. PMID: 23816354.
Πηγή: https://www.jems.com/ems-operations/its-time-to-decommission-the-long-spine-board/
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
