Όταν άνθρωποι εκτός του τομέα της δημόσιας ασφάλειας ακούν τη λέξη «τραύμα», συχνά σκέφτονται τις δραματικές κλήσεις—τα φλογερά τροχαία, τα μαζικά περιστατικά, τις έντονες σκηνές που γίνονται πρωτοσέλιδα και τηλεοπτικά ρεπορτάζ. Αυτές οι στιγμές σίγουρα έχουν αντίκτυπο. Μπορεί να είναι αξέχαστες και να αλλάζουν τη ζωή. Αλλά δεν είναι τα μόνα γεγονότα που μας αλλάζουν.
Αυτό που πραγματικά μας αναδιαμορφώνει είναι οι ήσυχες και αδιάκοπες εμπειρίες που ποτέ δεν γίνονται είδηση—οι συναισθηματικές μελανιές που συσσωρεύονται με τον καιρό. Οι κλήσεις που κουβαλάμε στο σπίτι. Τα συναισθήματα που κρύβουμε. Ο πόνος που βλέπουμε, μέρα με τη μέρα. Το αποκαλώ «θάνατο από χαρτοκοπή». Γιατί έτσι μοιάζει. Μικρές, φαινομενικά διαχειρίσιμες πληγές που στοιβάζονται, στρώμα πάνω σε στρώμα, μέχρι που ξαφνικά, αιμορραγούμε συναισθηματικά—και δεν το είδαμε καν να έρχεται.
Το Τραύμα Δεν Είναι Πάντα Ένα Μεγάλο Γεγονός
Στην επείγουσα ιατρική βοήθεια και τη δημόσια ασφάλεια, το τραύμα σπάνια έρχεται σε μια μοναδική, καθοριστική στιγμή. Είναι η συσσώρευση αμέτρητων εμπειριών. Είναι το νήπιο σε καρδιακή ανακοπή που σου θυμίζει το δικό σου παιδί. Είναι η υπερδοσολογία όπου η απελπισμένη κραυγή μιας μητέρας ακόμα αντηχεί στο μυαλό σου. Είναι το να πηγαίνεις από τη μια δύσκολη κλήση στην επόμενη χωρίς μια στιγμή για να πάρεις ανάσα. Είναι το να παραλείπεις γεύματα, να χάνεις ύπνο, και να χάνεις ορόσημα—γενέθλια, γιορτές, οικογενειακά δείπνα — για να βοηθήσεις να κρατήσεις την οικογένεια κάποιου άλλου ενωμένη.
Δεν είναι μόνο οι κλήσεις, όμως. Είναι το να αντιμετωπίζεις χαλασμένο εξοπλισμό, ξεπερασμένα πρωτόκολλα, ή έναν τοξικό συνεργάτη που σου ρουφάει κάθε σταγόνα ενέργειας που σου έχει απομείνει. Είναι η απογοήτευση του να ξέρεις τι χρειάζεται ένας ασθενής αλλά να μην μπορείς να το παρέχεις λόγω έλλειψης πόρων ή γραφειοκρατικών εμποδίων. Είναι η ηγεσία που αποτυγχάνει να υποστηρίξει, να αναγνωρίσει ή να ενθαρρύνει. Αυτά δεν είναι απλώς ενοχλήσεις. Είναι πληγές· και με τον καιρό, προστίθενται.
Δεν Βλέπουμε Πάντα τη Ζημιά
Το θέμα με το σωρευτικό τραύμα είναι ότι συχνά δεν αναγνωρίζουμε το τίμημα που παίρνει—μέχρι να έχει ήδη πάρει τόσα πολλά. Στην αρχή, μπορεί να νιώθουμε λίγο πιο κουρασμένοι, λίγο πιο ευερέθιστοι, λίγο πιο αποκομμένοι. Το αποδίδουμε σε μια δύσκολη βάρδια ή μια σκληρή εβδομάδα. Λέμε στον εαυτό μας ότι είναι μέρος της δουλειάς. Είμαστε οι βοηθοί, άλλωστε. Οι δυνατοί. Αναγνωρίζουμε τα σημάδια και τα συμπτώματα στους άλλους, οπότε σίγουρα θα τα αναγνωρίζαμε στον εαυτό μας… σωστά;
Αλλά σιγά-σιγά, η εξουθένωση εισχωρεί. Τα πράγματα που κάποτε αγαπούσαμε—οι οικογένειές μας, τα χόμπι μας, οι καριέρες μας—αρχίζουν να μοιάζουν με υποχρεώσεις. Τα ασφαλή μέρη δεν τα νιώθουμε πια τόσο ασφαλή. Σταματάμε να επικοινωνούμε. Πείθουμε τον εαυτό μας ότι οι αγαπημένοι μας δεν θα καταλάβουν, ή ακόμα χειρότερα, ότι θα ήμασταν βάρος αν μοιραζόμασταν αυτά που νιώθουμε. Οπότε, δεν το κάνουμε. Αντ’ αυτού, τα κουβαλάμε όλα σιωπηλά.
Ηθικό Τραύμα: Όταν η Βοήθεια Πονάει
Επιδεινώνοντας το συναισθηματικό βάρος που κουβαλάμε είναι κάτι που πολλοί από εμάς δεν έχουμε καν τις λέξεις να περιγράψουμε: το ηθικό τραύμα. Δεν έχει να κάνει με το τι μας συμβαίνει—έχει να κάνει με το τι βλέπουμε ή αναγκαζόμαστε να κάνουμε που έρχεται σε σύγκρουση με τις αξίες μας και την αίσθηση του σωστού και του λάθους.
Είναι ο ασθενής που ξέρεις ότι χρειάζεται φροντίδα, αλλά το σύστημα τον αφήνει να περιμένει στην ταξινόμηση χωρίς διαθέσιμο κρεβάτι. Είναι ο άστεγος βετεράνος που υπηρέτησε τη χώρα και τώρα βγαίνει από το ΤΕΠ για να επιστρέψει στους δρόμους. Είναι το να βλέπεις κάποιον να φεύγει από το νοσοκομείο γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά τα φάρμακά του. Αυτές οι στιγμές δεν μας εκνευρίζουν απλώς—μας στοιχειώνουν. Δημιουργούν μια εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα σε αυτό που ξέρουμε ότι είναι σωστό και σε αυτό που μπορούμε να κάνουμε.
Αυτό είναι ένα βαρύ φορτίο να κουβαλάς.
Κανείς Μας Δεν Είναι Απρόσβλητος
Ας είμαστε ξεκάθαροι: κανείς μας δεν είναι απρόσβλητος. Και κανείς μας δεν είναι μόνος.
Ένα από τα πράγματα που κάνουμε τόσο καλά σε αυτό το επάγγελμα είναι να ζητάμε βοήθεια όταν μια σκηνή είναι πέρα από τις δυνατότητές μας. Ζητάμε ενισχύσεις. Αιτούμαστε αμοιβαία βοήθεια. Ξέρουμε πότε είμαστε λιγότεροι, πότε μας ξεπερνούν ή πότε είμαστε αταίριαστοι. Το κάνουμε αυτό χωρίς ντροπή—γιατί η αποστολή έχει σημασία και οι ζωές είναι σε κίνδυνο.
Η ψυχική σου υγεία αξίζει την ίδια επείγουσα προσοχή. Αν είσαι διατεθειμένος να ζητήσεις βοήθεια για να σώσεις έναν ξένο, θα πρέπει να είσαι εξίσου διατεθειμένος να ζητήσεις βοήθεια για να σώσεις τον εαυτό σου—ή έναν συνάδελφο. Η υποστήριξη της ψυχικής υγείας δεν είναι αδυναμία. Είναι μια τακτική απόφαση. Είναι ένα εργαλείο επιβίωσης. Είναι ο τρόπος να κρατήσουμε τον επαγγελματία υγιή ώστε η φροντίδα να μπορεί να συνεχιστεί.
Η Αμοιβαία Βοήθεια Δεν Είναι Μόνο για Εκτάκτες Ανάγκες
Όταν κάποιος γύρω σου δείχνει ξεκάθαρα ότι δυσκολεύεται—αποτραβηγμένος, θυμωμένος, εξαντλημένος, απερίσκεπτος ή μουδιασμένος—μην περιμένεις μέχρι να φτάσει στο σημείο κατάρρευσης. Επικοινώνησε μαζί του. Πρόσφερε υποστήριξη. Ξεκίνα τη συζήτηση. Μερικές φορές, αρκεί μια ειλικρινής ερώτηση: «Έι, έχω παρατηρήσει ότι φαίνεσαι εκτός. Θες να μιλήσουμε;» Δεν χρειάζεται να είναι μια επίσημη παρέμβαση. Ξεκινά με παρουσία. Με το να παρατηρείς. Με το να ακούς—όχι για να απαντήσεις, αλλά για να καταλάβεις.
Όταν κάποιος σου ανοίγεται, να είσαι εκεί. Πραγματικά εκεί. Άφησε το τηλέφωνό σου. Σταμάτα να κοιτάς την ώρα. Μην τους κάνεις να νιώσουν ότι σε ενοχλούν. Έχουν επιλέξει να σου εμπιστευτούν κάτι βαρύ—οπότε τίμησε αυτή την εμπιστοσύνη με την πλήρη προσοχή σου. Μερικές φορές, το να ξέρει κάποιος ότι υπάρχει κάποιος πρόθυμος να ακούσει μπορεί να είναι αρκετό για να τον κρατήσει όρθιο για μια ακόμα μέρα.
Το Μαύρο Χιούμορ Δεν Είναι Πάντα Αβλαβές
Τώρα ας μιλήσουμε για έναν από τους αγαπημένους μας μηχανισμούς αντιμετώπισης: το χιούμορ. Στη δημόσια ασφάλεια, είμαστε γνωστοί για το σκοτεινό, ξερό μας πνεύμα. Σε κάποιο βαθμό, αυτό βοηθά. Δημιουργεί σύνδεση και μας αφήνει να γελάμε μέσα στον πόνο.
Αλλά μπορεί επίσης να γίνει μάσκα. Γελάμε πραγματικά για να αντεπεξέλθουμε; Ή κρύβουμε αυτό που δεν μπορούμε να πούμε δυνατά; Λατρεύω ένα καλό γέλιο όσο ο καθένας. Το χιούμορ με έχει βοηθήσει στις πιο δύσκολες μέρες μου. Αλλά όταν γίνεται η μοναδική διέξοδος, πρέπει να αναρωτηθούμε: Τι δεν αντιμετωπίζουμε; Χρησιμοποιούμε τα αστεία για να απαλύνουμε τον πόνο—ή για να τον αποφύγουμε;
Είναι Εντάξει να Μην Είσαι Εντάξει
Πρέπει να ομαλοποιήσουμε τη συζήτηση. Πρέπει να ομαλοποιήσουμε το να μην είμαστε εντάξει. Πρέπει να δημιουργήσουμε χώρους όπου να είναι ασφαλές να μοιραζόμαστε τις δυσκολίες μας. Από τον πρωτοετή φοιτητή μέχρι τον έμπειρο επόπτη, κανείς δεν εξαιρείται από το συναισθηματικό τίμημα που μπορεί να έχει αυτή η δουλειά.
Δεν περιμένουμε μέχρι να καταρρεύσει ένας ασθενής για να δράσουμε—επεμβαίνουμε νωρίς. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για την ψυχική υγεία. Βρες χρόνο για τους ανθρώπους σου. Κάνε τις δύσκολες ερωτήσεις. Επικοινώνησε με την ομάδα σου. Έλεγξε τον δικό σου σφυγμό. Και όταν χρειάζεσαι βοήθεια, ζήτησέ τη. Αυτό δεν είναι αδυναμία—είναι ανθεκτικότητα.
Η Μεγαλύτερη Εικόνα
Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι οι άνθρωποι δίνουν μάχες που δεν βλέπουμε πάντα. Διαζύγιο, δυσκολίες στη γονεϊκότητα, οικονομικές δυσκολίες, ηλικιωμένοι γονείς, χρόνιες ασθένειες—αυτά δεν παύουν επειδή φοράμε στολή. Στοιβάζονται πάνω στο άγχος που ήδη μας βαραίνει.
Οπότε, να είσαι ευγενικός. Να είσαι προσεκτικός. Και πάνω απ’ όλα, να είσαι διατεθειμένος να εμφανιστείς—όχι μόνο στις κλήσεις, αλλά για τους ανθρώπους σου.
Η Αλλαγή της Κουλτούρας Ξεκινά από Εμάς
Δεν υπάρχει εύκολη λύση, και κανένα άρθρο δεν μπορεί να τα διορθώσει όλα. Αλλά έτσι ξεκινά η αλλαγή—με ειλικρίνεια. Με ευαλωτότητα. Με την προθυμία να παραδεχτούμε ότι το βάρος είναι πραγματικό και ότι μερικές φορές, είναι υπερβολικό για να το κουβαλάμε μόνοι μας. Αν μπορούμε να το κάνουμε αυτό—ξανά και ξανά, μια συζήτηση τη φορά—μπορούμε να αρχίσουμε να αλλάζουμε την κουλτούρα. Μπορούμε να χτίσουμε εργασιακούς χώρους όπου η ψυχική υγεία αντιμετωπίζεται ως απαραίτητη, όχι προαιρετική. Όπου η αμοιβαία βοήθεια περιλαμβάνει συναισθηματική υποστήριξη. Όπου το να ζητάς βοήθεια θεωρείται θάρρος, όχι αποτυχία.
Οπότε, όταν το βάρος μοιάζει πολύ βαρύ—ζήτα αμοιβαία βοήθεια. Και όταν κάποιος σε καλεί—απάντα.
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
