Προβλέψτε τον κίνδυνο, προστατεύστε τον εαυτό σας και τους συναδέλφους σας
Κάθε μήνα, ακούμε για ένα ακόμα περιστατικό επίθεσης ή ακόμη και θανάτου διασώστη εν ώρα καθήκοντος. Τι φταίει; Η αύξηση της βίας στο πεδίο; Ή μήπως η έλλειψη επίγνωσης και προετοιμασίας;
Η απάντηση είναι προσωπική:
-
Έχετε κάνει ποτέ σωματικό έλεγχο (pat-down) σε ασθενή;
-
Ρωτάτε αν φέρουν πάνω τους κάτι επικίνδυνο;
-
Μεταφέρατε ποτέ προσωπικά αντικείμενα ασθενούς χωρίς να γνωρίζετε το περιεχόμενο;
-
Έχετε βρεθεί σε σκηνή που σας έκανε να νιώσετε άβολα ή εκτεθειμένοι;
-
Έχετε έρθει κοντά σε επεισόδιο ή επίθεση;
Αν ναι, τότε ίσως η «χορογραφία» της σκηνής να σας εξέθεσε σε κινδύνους που δεν είχατε προβλέψει.
Τι είναι η ασφάλεια σκηνής;
Ασφάλεια σκηνής σημαίνει πλήρης επίγνωση πιθανών κινδύνων σε κάθε περιστατικό. Όπως αντιμετωπίζουμε κάθε ασθενή ως δυνητικά μολυσματικό, έτσι πρέπει να προσεγγίζουμε κάθε ασθενή ως εν δυνάμει απειλή – μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο.
Η προσωπική ασφάλεια είναι πάντα η πρώτη προτεραιότητα. Οι στόχοι μας πρέπει να είναι η συμμόρφωση του ασθενή και ο έλεγχος της σκηνής, που επηρεάζουν άμεσα την ασφάλεια όλων.
Η τακτική προσέγγιση ασθενή – Ένα μοντέλο τεσσάρων σημείων
-
Αυτοεπίγνωση:
Γνωρίζετε πώς στέκεστε, πού βρίσκονται τα χέρια σας, πώς εκφράζεστε; Μπορεί κάτι πάνω σας (φακός, ψαλίδι, στυλό) να χρησιμοποιηθεί ως όπλο; -
Επίγνωση ασθενή:
Όλοι οι ασθενείς έχουν τη δυνατότητα να γίνουν βίαιοι. Προσεγγίστε με σεβασμό αλλά υποψία – έως ότου διαπιστωθεί ότι δεν αποτελούν απειλή. -
Επίγνωση κατάστασης:
Ποια είναι η αντίληψη του ασθενή για το περιστατικό; Ποιο είναι το ψυχολογικό του υπόβαθρο; Είναι φοβισμένος, θυμωμένος, υπό την επήρεια ουσιών; -
Επίγνωση περιβάλλοντος:
Πού βρίσκεστε; Ποιοι άλλοι είναι παρόντες; Τι βρίσκεται εντός εμβέλειας του ασθενούς; Υπάρχουν κρυμμένες απειλές;
Προσέγγιση με τακτική
Η πρώτη εντύπωση είναι κρίσιμη. Ο χώρος όπου βρίσκεται ο ασθενής – το σπίτι του, ο δρόμος, η αυλή – είναι “έδαφος του”. Όταν εισέρχεστε, διαταράσσετε το προσωπικό του σύστημα. Ένα βλέμμα, μια κίνηση, μια απρόσεκτη προσέγγιση μπορεί να πυροδοτήσει αντίδραση.
Κανόνες προσέγγισης:
-
Προσεγγίστε υπό γωνία 45° ώστε να μειώνετε την έκθεση ζωτικών σημείων και να έχετε καλύτερη οπτική των άκρων του ασθενή.
-
Σταθείτε με ίσιο σώμα, τα χέρια ψηλά, σε ουδέτερη αλλά έτοιμη στάση (π.χ. μία παλάμη να ακουμπά το πηγούνι και ο αγκώνας να στηρίζεται στην άλλη παλάμη).
-
Διατηρήστε οπτική επαφή (όχι έντονη ώστε να θεωρηθεί πρόκληση).
-
Παρουσιαστείτε ονομαστικά και επαγγελματικά: «Καλησπέρα, λέγομαι Παναγιώτης και είμαι διασώστης. Πώς μπορώ να σας βοηθήσω;»
-
Αποφύγετε τις ερωτήσεις που ξεκινούν με «γιατί», γιατί δημιουργούν άμυνα.
Σωματική επαφή και έλεγχος
Κατά τη φυσική επαφή για λήψη σφύξεων ή εξέταση:
-
Τοποθετήστε το αριστερό σας χέρι στον ώμο του ασθενή και το δεξί στον καρπό του (δάκτυλα από κάτω, αντίχειρας κοντά στις αρτηρίες – όχι από την άλλη πλευρά).
-
Αυτή η θέση προσφέρει δυνατότητα ελέγχου χωρίς να δείχνει επιθετική.
-
Αν ο ασθενής είναι καθιστός ή ξαπλωμένος, χρησιμοποιήστε γωνιακή στάση στα γόνατα ώστε να έχετε άνοιγμα για αντίδραση σε επίθεση.
Σε περίπτωση κινδύνου, έχετε τρεις επιλογές:
-
Απομάκρυνση: Χρησιμοποιήστε τα χέρια σας για να ωθήσετε τον ασθενή κάτω και πίσω, κερδίζοντας χρόνο και απόσταση.
-
Έλεγχος: Τεχνικές συγκράτησης, έλεγχος αρθρώσεων και χρήση δεσμών (εφόσον προβλέπεται).
-
Αυτοπροστασία: Χρήση τεχνικών ακινητοποίησης και εξουδετέρωσης (μόνο σε ακραία ανάγκη).
Παράλληλη Ιατρική & Απειλητική Εκτίμηση
Η εκτίμηση του ασθενή πρέπει να είναι διπλή:
-
Εκτίμηση ιατρικής κατάστασης
-
Εκτίμηση κινδύνου
Χρησιμοποιήστε τις αρχές Ικανότητα – Ευκαιρία – Πρόθεση:
-
Ικανότητα (Ability): Μπορεί να σας βλάψει (σωματικά, με όπλο ή με βοήθεια άλλων);
-
Ευκαιρία (Opportunity): Έχει την ευκαιρία να το κάνει (είστε ευάλωτοι ή εκτεθειμένοι);
-
Πρόθεση (Intent): Φαίνεται να έχει σκοπό ή ψυχολογική πρόθεση να επιτεθεί;
Αν απαντάτε «ναι» σε δύο ή περισσότερα από αυτά, να είστε προετοιμασμένοι για κλιμάκωση.
Σημάδια Άμεσης Απειλής – Rapid Threat Assessment
🔴 Κίνηση ματιών: Στραμμένα βλέμματα, γρήγορες ματιές γύρω, «καθαρίζει» το πεδίο.
🔴 Ομιλία: Επιθετικός τόνος, μουρμουρητό, ασυνάρτητη λογοδιάρροια.
🔴 Στάση σώματος: Γροθιές σφιγμένες, χέρια στη μέση, αιφνίδιες αλλαγές στάσης.
🔴 Κινητικότητα: Νευρικότητα, ξαφνικές κινήσεις, άγγιγμα προσώπου ή αυχένα.
🔴 Ένστικτο: Αν κάτι «δεν πάει καλά», εμπιστευθείτε το ένστικτό σας.
Τελικές Σκέψεις
Η βία δεν είναι καθημερινή στην προνοσοκομειακή φροντίδα, αλλά δεν είναι και σπάνια: έρευνες δείχνουν ποσοστό επιθέσεων στο 8,5%. Οι επικοινωνιακές δεξιότητες και η ικανότητα αποκλιμάκωσης είναι το πρώτο και ισχυρότερο όπλο μας. Οι δεξιότητες αυτοπροστασίας είναι η τελευταία άμυνα.
Στόχος κάθε περιστατικού πρέπει να είναι:
“Όλοι να επιστρέφουν στο σπίτι ασφαλείς – πάντα.”
Πηγή: A Tactical Approach To Scene Safety
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
