Μετάφραση και προσαρμογή από άρθρο του Dr. Bryan E. Bledsoe
Εδώ και δεκαετίες, οι επείγουσες ιατρικές υπηρεσίες (EMS) αντιμετωπίζουν την εξωνοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή (OHCA) με ένα καθιερωμένο πρωτόκολλο: καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ), απινίδωση — και ένας “καταιγισμός” φαρμάκων. Εντούτοις, η επιστημονική τεκμηρίωση πίσω από αυτή την πρακτική είναι, πλέον, υπό αμφισβήτηση.
Κανένα φάρμακο δεν έχει αποδείξει όφελος στη μακροπρόθεσμη επιβίωση
Από την επινεφρίνη και τη λιδοκαΐνη, μέχρι το διττανθρακικό νάτριο και το ασβέστιο, καμία ουσία που χρησιμοποιείται ευρέως στην ανακοπή δεν έχει αποδείξει ότι βελτιώνει τη μακροπρόθεσμη επιβίωση ή τη νευρολογική έκβαση του ασθενή. Τα περισσότερα χορηγούνται «με την ελπίδα» ότι ίσως βοηθήσουν, παρότι τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο.
Το διττανθρακικό νάτριο: χωρίς όφελος και πιθανώς επιζήμιο
Παρά την προηγούμενη πίστη ότι θα εξουδετερώσει την οξέωση της ανακοπής, πολυάριθμες μελέτες και μετα-αναλύσεις απέτυχαν να δείξουν όφελος από τη χορήγησή του. Το 2010 η AHA (Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία) σύστησε να αποφεύγεται η ρουτίνα χορήγησης. Ωστόσο, συνεχίζει να χρησιμοποιείται ευρέως στο προνοσοκομειακό πεδίο — χωρίς επαρκή λόγο.
Χορήγηση ασβεστίου: επίσης αναποτελεσματική
Παρά τη διαδεδομένη χρήση του σε καταστάσεις ανακοπής, καμία μελέτη δεν τεκμηριώνει όφελος από τη χρήση ασβεστίου (χλωριούχου ή γλυκονικού). Η χρήση του ίσως δικαιολογείται μόνο σε συγκεκριμένες παθολογίες, όπως υπερκαλιαιμία σε νεφροπαθείς.
Αντιαρρυθμικά φάρμακα: χωρίς θετικά αποτελέσματα
Η λιδοκαΐνη, η αμιοδαρόνη, το προκαϊναμίδιο και άλλα αντιαρρυθμικά δεν έχουν δείξει βελτίωση στην επιβίωση ή στη νευρολογική κατάσταση των ασθενών. Κάποια μάλιστα συνοδεύονται από σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Επινεφρίνη: Βελτιώνει την ROSC αλλά όχι την επιβίωση
Η επινεφρίνη παραμένει η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη ουσία στην ανακοπή. Ωστόσο, μεγάλες μελέτες όπως η PARAMEDIC-2 (2018) και άλλες, δείχνουν ότι, αν και αυξάνει την πιθανότητα επαναφοράς κυκλοφορίας (ROSC), δεν οδηγεί σε βελτίωση της επιβίωσης με καλή νευρολογική έκβαση. Αντίθετα, αυξάνει τις περιπτώσεις σοβαρής νευρολογικής βλάβης.
“Αφού πεθαίνει, τι πειράζει να τα δώσουμε όλα;”
Αυτή η προσέγγιση δεν είναι απλώς αναποτελεσματική, αλλά μπορεί να αποσπάσει το προσωπικό από τις μόνες αποδεδειγμένα σωτήριες παρεμβάσεις:
✅ Πρώιμη απινίδωση
✅ Υψηλής ποιότητας ΚΑΡΠΑ
✅ Άμεση αναγνώριση και κλήση βοήθειας
✅ Διακοπή προσπάθειας όταν πληρούνται τα κριτήρια
Η εστίαση στο φαρμακευτικό σκέλος, ή στη μεταφορά χωρίς ROSC, με κακής ποιότητας θωρακικές συμπιέσεις, καταλήγει συχνά σε άσκοπη παράταση του θανάτου και όχι σε διάσωση.
Ώρα για αλλαγή στην προσέγγιση
Οι κατευθυντήριες οδηγίες για την OHCA συχνά βασίζονται σε δεδομένα από νοσοκομειακές ανακοπές (IHCA), ενώ οι δύο καταστάσεις είναι εντελώς διαφορετικές. Η προνοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή συνήθως συμβαίνει σε περιβάλλον με λιγότερα μέσα και μεγαλύτερη καθυστέρηση στην αντιμετώπιση.
Οι διασώστες και το προσωπικό προνοσοκομειακής φροντίδας πρέπει να εστιάζουν:
-
Στη βελτίωση των δεξιοτήτων ΚΑΡΠΑ
-
Στην έγκαιρη χρήση απινιδωτή
-
Στην εκπαίδευση των πολιτών για παροχή πρώτων βοηθειών
-
Στην υιοθέτηση κριτηρίων τερματισμού ανακοπής στο πεδίο
🔍 Συμπέρασμα: Ήρθε η στιγμή να επανεξετάσουμε τη φαρμακευτική μας στρατηγική στην εξωνοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή. Η παράδοση δεν είναι επιστήμη. Τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα: φάρμακα χωρίς απόδειξη αποτελεσματικότητας δεν έχουν θέση σε μια θεραπευτική πράξη που παίζεται στα δευτερόλεπτα.
📚 Πηγές:
-
PARAMEDIC-2 study
-
American Heart Association Guidelines
-
Πλήθος μετα-αναλύσεων για φάρμακα ανακοπής (NaHCO₃, CaCl₂, Lidocaine, Epinephrine)
Στάση Διασωστών: Ανάμεσα στην επιστήμη και την κουλτούρα του “δώσ’ τα όλα”
Αν είσαι διασώστης ή παραϊατρικός, πιθανότατα έχεις βρεθεί μπροστά σε μια σκηνή όπου, παρά την απουσία σφύξεων, παρουσίας απινιδώσιμου ρυθμού ή αντιδράσεων, η πίεση (από συναδέλφους, ιατρούς, συγγενείς ή και τον ίδιο σου τον εαυτό) σε ωθεί στο:
“Βάλε επινεφρίνη. Ρίξε διττανθρακικό. Δώσε κάτι, να πεις ότι έκανες το παν.”
Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι πολλές από αυτές τις πράξεις δεν σώζουν — απλώς παρατείνουν το αναπόφευκτο. Οι οδηγίες υπάρχουν, αλλά συχνά υπερκαλύπτονται από συναισθηματική φόρτιση, φόβο, έλλειψη ενημέρωσης ή τη βαθιά ριζωμένη “κουλτούρα της μάχης μέχρι τέλους”.
🧠 Η αλλαγή ξεκινά από τη γνώση
Η επιστημονική τεκμηρίωση δεν είναι εχθρός μας — είναι όπλο μας. Η κατανόηση του γιατί δεν δίνουμε φάρμακα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις είναι εξίσου σημαντική με το πότε τα δίνουμε. Ο διασώστης του σήμερα δεν είναι απλός εκτελεστής οδηγιών — είναι κλινικός επαγγελματίας πρώτης γραμμής.
🔄 Η νοοτροπία του “κάναμε ό,τι μπορούσαμε” αλλάζει
“Ό,τι μπορούσαμε” δεν σημαίνει «γεμίσαμε το φλεβοκαθετήρα με άχρηστα φάρμακα», αλλά «κάναμε άριστη ΚΑΡΠΑ, απινιδώσαμε εγκαίρως, διακόψαμε σωστά όταν έπρεπε». Κάναμε αυτά που έχουν αποδειχθεί ότι σώζουν.
💬 Τι λέμε στους συγγενείς;
Η διαχείριση της επικοινωνίας είναι κρίσιμη:
🗣️ “Δεν συνεχίσαμε επειδή εξαντλήσαμε όλες τις επιστημονικά τεκμηριωμένες παρεμβάσεις.”
🗣️ “Η χορήγηση επιπλέον φαρμάκων σε αυτό το σημείο δεν θα προσέφερε τίποτα παραπάνω.”
Είναι έντιμο, επαγγελματικό και τεκμηριωμένο.
🔚 Τελική σκέψη:
Οι αποφάσεις στην ανακοπή δεν είναι εύκολες. Όμως, όσο εξελίσσεται η επιστήμη, τόσο καλούμαστε κι εμείς να εξελίξουμε τη νοοτροπία μας. Δεν είναι ντροπή να σταματήσεις μια προσπάθεια όταν τα δεδομένα δείχνουν ότι δεν υπάρχει ελπίδα. Η πραγματική μάχη είναι να επικεντρωθούμε σε ό,τι σώζει — και να εγκαταλείψουμε ό,τι απλώς μας “γεμίζει τα χέρια”.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
1. Alshahrani MS, Aldandan HW. Use of sodium bicarbonate in out-of-hospital cardiac arrest: a systematic review and meta-analysis. Int J Emerg Med. 2021;14(1):21.
2. Chang CY, Wu PH, Hsiao CT, Chang CP, Chen YC, Wu KH. Sodium bicarbonate administration during in-hospital pediatric cardiac arrest: A systematic review and meta-analysis. Resuscitation. 2021;162:188-197.
3. Glover BM, Brown SP, Morrison L, et al. Wide variability in drug use in out-of-hospital cardiac arrest: a report from the resuscitation outcomes consortium. Resuscitation. 2012;83(11):1324-1330.
4. Abuelo JG. Treatment of severe hyperkalemia: confronting 4 fallacies. Kidney Int Rep. 2018;3(1):47-55.
5. Mirrakhimov AE, Ayach T, Barbaryan A, Talari G, Chadha R, Gray A. The role of sodium bicarbonate in the management of some toxic ingestions. Int J Nephrol. 2017;2017:7831358.
6. Landry A, Foran M, Koyfman A. Does calcium administration during cardiopulmonary resuscitation improve survival for patients in cardiac arrest? Ann Emerg Med. 2014;64(2):187-189.
7. Kette F, Ghuman J, Parr M. Calcium administration during cardiac arrest: a systematic review. Eur J Emerg Med. 2013;20(2):72-78.
8. Chowdhury A, Fernandes B, Melhuish TM, White LD. Antiarrhythmics in cardiac arrest: a systematic review and meta-analysis. Heart Lung Circ. 2018;27(3):280-290.
9. Perkins GD, Ji C, Deakin CD, et al. A randomized trial of epinephrine in out-of-hospital cardiac arrest. N Engl J Med. 2018;379(8):711-721.
10. Jacobs IG, Finn JC, Jelinek GA, Oxer HF, Thompson PL. Effect of adrenaline on survival in out-of-hospital cardiac arrest: A randomised double-blind placebo-controlled trial. Resuscitation. 2011;82(9):1138-1143.
11. Hagihara A, Hasegawa M, Abe T, Nagata T, Wakata Y, Miyazaki S. Prehospital epinephrine use and survival among patients with out-of-hospital cardiac arrest. JAMA. 2012;307(11):1161-1168
12. Olasveengen TM, Wik L, Sunde K, Steen PA. Outcome when adrenaline (Epinephrine) was actually given vs. not given – post hoc analysis of a randomized clinical trial. Resuscitation. 2012;83(3):327-332.
13. Evans E, Swanson MB, Mohr N, et al. Epinephrine before defibrillation in patients with shockable in-hospital cardiac arrest: propensity matched analysis. BMJ. 2021;375:e066534.
14. Bornstein K, Long B, Porta AD, Weinberg G. After a century, Epinephrine’s role in cardiac arrest resuscitation remains controversial. Am J Emerg Med. 2021;39:168-172
15. Long B, Koyfman A. Emergency medicine myths: epinephrine in cardiac arrest. J Emerg Med. 2017;52(6):809-814.
16. Libby C, Skinner RB, Rawal AR. Ems termination of resuscitation and pronouncement of death. In: StatPearls. StatPearls Publishing; 2022.
17. Morrison LJ, Verbeek PR, Vermeulen MJ, et al. Derivation and evaluation of a termination of resuscitation clinical prediction rule for advanced life support providers. Resuscitation. 2007;74(2):266-275.
18. Moskowitz A, Holmberg MJ, Donnino MW, Berg KM. In-hospital cardiac arrest: are we overlooking a key distinction? Curr Opin Crit Care. 2018;24(3):151-157.
Πηγή: https://www.jems.com/patient-care/cardiac-resuscitation/no-medications-for-human-cardiac-arrest/
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
