Μια μεγάλη μαζική καταστροφή, όπως ένας σεισμός ή ένας τυφώνας λαμβάνει χώρα. Δημιουργείται μαζικός πανικός, οι πόλεις ερημώνουν, όλοι προσπαθούν να ξεφύγουν αλλά οι δρόμοι είναι μποτιλιαρισμένοι και τα αμάξια δεν κινούνται.
Αν σας φαίνεται γνώριμο το σκηνικό, αυτό συμβαίνει διότι έχετε πέσει κι εσείς θύμα του Χόλιγουντ. Ξεχάστε ό,τι έχετε δει σε ταινίες διότι έχουν περιορισμένη σχέση με την πραγματικότητα, η οποία σε πολλά σημεία ενδέχεται να σας εκπλήξει.
Φαίνεται πως η ανθρώπινη φυλή έχει αναπτύξει την αντίθεση ως απάντηση σε καταστάσεις που απειλούν την ύπαρξή της. Στις 8:45 π.μ., στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001, μια μαζική επίθεση εξαπολύθηκε σε δύο ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης, υπό την κάλυψη δεκάδων καμερών, υπό το βλέμμα εκατομμυρίων αυτοπτών μαρτύρων. Όλοι θυμόμαστε τις εικόνες από τα αεροπλάνα που εισέβαλαν στους δίδυμους πύργους και την πτώση που ακολούθησε εκ των υστέρων.
Τρεις χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν και εκατοντάδες άλλοι τραυματίστηκαν. Το γεγονός αποτέλεσε ορόσημο για τη δημιουργία μια νέας εποχής όπου ο όρος “τρομοκρατία” έγινε καθημερινή λέξη στις ειδήσεις, στα ραδιόφωνα, στις εφημερίδες και φυσικά στα σπίτια μας. Σε ακόμα πιο δεινή θέση όμως, βρέθηκαν οι Ιάπωνες, όταν πριν ακόμα λιγότερα χρόνια, έναν δυνατό σεισμό ακολούθησε τσουνάμι και αμέσως μετά, μια πυρηνική καταστροφή, αφήνοντας πίσω τους χιλιάδες νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους.
Τι συνέβη όμως στους ανθρώπους που επέζησαν; Πώς αντέδρασαν; Πώς αντεπεξήλθαν;
Οι συμπεριφορικές μελέτες που εστιάζουν στην αντίδραση κρίσεων δεν είναι λίγες, όμως μια τεράστια μελέτη που διεξήχθη πριν λίγα χρόνια, αποκάλυψε κάποια ασυνήθιστα ευρήματα. Πάνω από 3.500 θύματα από περισσότερες από 25 μαζικές καταστροφές που περιελάμβαναν ακόμα και επιζήσαντες από τις 2 ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι της Ιαπωνίας δέχτηκαν να απαντήσουν στις ερωτήσεις της Ομοσπονδιακής Διαχείρισης Πολιτικής Άμυνας (FCDA) και στην Ομάδα Έρευνας Καταστροφών της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ. Οι επιζήσαντες κλήθηκαν να απαντήσουν ενδελεχώς σε ερωτήσεις που αφορούσαν τη συμπεριφορά τους και την αντίδρασή τους κατά τη διάρκεια των κρίσεων που έζησαν και όπως μπορεί να παρατηρήσετε παρακάτω, τα ευρήματα προκαλούν έκπληξη σε πολλά σημεία.
10 τρόποι που αντιδρούν οι άνθρωποι όταν βιώνουν μαζικές καταστροφές
1. Ο μαζικός πανικός δεν είναι- στην πραγματικότητα- η συχνή απόκριση στις μαζικές καταστροφές
Η FCDA βρήκε ότι στην πραγματικότητα ο μαζικός πανικός δεν είναι η τυπική αντίδραση στις κρίσεις. Όταν προκύπτει συναισθηματική αναστάτωση τότε, αυτή αφορά συνήθως την απώλεια αγαπημένων ανθρώπων και όχι την ίδια την καταστροφή. Παιδιά που αποχωρίστηκαν από τις μητέρες τους κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού στην Αγγλία, στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, ζημιώθηκαν ψυχολογικά πολύ περισσότερο από τον αποχωρισμό παρά από την εμπειρία του βομβαρδισμού καθεαυτού.
2. Το πλήθος αναζητά άμεσα έναν αρχηγό
Ένα από τα πρώτα πράγματα που αναζητούν οι άνθρωποι έπειτα από μια καταστροφή είναι έναν αρχηγό. Η πρώτη μας τάση είναι να αναζητήσουμε καθιερωμένες αρχές, όπως αστυνομία, στρατό κ.λ.π. Εάν αυτές δεν είναι διαθέσιμες, τότε, αναπόφευκτα, κάποιος από το πλήθος θα αναλάβει το ρόλο του καθοδηγητή – αρχηγού.
3. Στην πραγματικότητα, δεν σημειώνονται ιδιαίτερες κλοπές και λεηλασίες
Πρόκειται για άλλη μία λανθασμένη πεποίθηση του Χόλιγουντ. Η έρευνα έδειξε ότι παρόλο που κάποια αντικοινωνική συμπεριφορά είναι πιθανόν να εκδηλωθεί, εντούτοις, οι λεηλασίες, οι καταστροφές και οι κλοπές δεν παίρνουν μεγάλες διαστάσεις.
4. Οι άνθρωποι προσαρμόζονται σχετικά γρήγορα
Παρόλο που υπάρχει η αίσθηση ότι μετά από τέτοιες μεγάλες καταστροφές, πολλοί άνθρωποι θα βιώσουν έντονα διανοητικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά προβλήματα που θα τους καταστήσουν μη λειτουργικούς, αυτό δεν φαίνεται να ισχύει. Στην πραγματικότητα, η κακή προσαρμογή αποτελεί περισσότερο εξαίρεση παρά κανόνα. Και ακόμα κι όταν συμβαίνει, τείνει να ξεπερνιέται σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα, να καθιστά τα άτομα εκ νέου λειτουργικά.
5. Οι άνθρωποι είναι ψυχολογικά πολύ πιο ανθεκτικοί από ότι νομίζουμε
Σε καταστάσεις μαζικών καταστροφών, οι άνθρωποι αναπτύσσουν μηχανισμούς άμυνας που τους επιτρέπουν να αναπτύσσουν πρωτοφανή ψυχολογική ανθεκτικότητα. Παρόλο που κάποιοι από αυτούς θα αναπτύξουν το “σύνδρομο του επιζήσαντα” (Απόκτηση ενοχών για το ότι εκείνοι έζησαν ενώ άλλοι απεβίωσαν), η ευρεία πλειοψηφία θα αντεπεξέλθει και θα επιστρέψει στην ομαλή καθημερινότητα σε εύλογο χρονικό διάστημα.
6. Η κατάθλιψη και η απελπισία δεν εμποδίζουν τους επιζήσαντες να εκτελούν τα καθήκοντά τους.
Παρόλο που ένας βαθμός κατάθλιψης ή απελπισίας μπορεί να αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της μαζικής καταστροφής, η μελέτη έδειξε ότι η αίσθηση του καθήκοντος επικρατεί.
7. Το μποτιλιάρισμα στους δρόμους δημιουργείται κυρίως από αυτούς που πηγαίνουν προς τη σημείο της καταστροφής και όχι το αντίθετο
Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση ότι οι άνθρωποι σπεύδουν να φύγουν από το σημείο της καταστροφής δημιουργώντας κυκλοφοριακό κομφούζιο, το κυκλοφοριακό πρόβλημα είναι τεράστιο στους δρόμους εισόδου, προς το σημείο της καταστροφής. Είναι κυρίως άνθρωποι που σπεύδουν να αναζητήσουν τους αγαπημένους τους αλλά επίσης και άνθρωποι που απλά θέλουν να βοηθήσουν, ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό κάποιων που, απλά, προσεγγίζουν το σημείο από περιέργεια.
8. Οι μαζικές καταστροφές ενισχύουν την αλληλεγγύη μεταξύ των επιζησάντων
Η αυτόματη απόκριση απέναντι σε μια καταστροφή είναι η αλληλεγγύη. Τα άτομα μοιράζονται μια κοινή απειλή και εναντιώνονται σε αυτήν αίροντας κάθε κοινωνική περιθωριοποίηση και επιδεικνύοντας γενναιοδωρία και διάθεση για βοήθεια μεταξύ της κοινότητας.
9. Οι άνθρωποι δεν δίνουν σημασία στις προειδοποιήσεις που μπορεί να δεχτούν εκ των προτέρων
Δυστυχώς, οι άνθρωποι είναι συνήθως διστακτικοί να λάβουν σοβαρά υπόψη μια προειδοποίηση. Είναι δύσπιστοι όσον αφορά τη βαρύτητα μιας κατάστασης, εκτός κι αν έχουν κάνει σωστές ασκήσεις πρόληψης και διαχείρισης καταστροφών. Εκτιμάται ότι, λιγότερο από το 25% του πληθυσμού θα αναζητούσε ασφαλές καταφύγιο μέσα στα πρώτα 15 με 20 λεπτά από την προειδοποίηση ενός επικείμενου κινδύνου.
10. Ο μηχανισμός της αυτοσυντήρησης καταστέλλει ή ελέγχει πολλές λειτουργίες που θα μπορούσαν να δυσχεράνουν τη νούμερο ένα προτεραιότητα, την επιβίωση.
Παρόλο που μπορεί να υπάρξει αποπροσανατολισμός και φυσική αδυναμία ή να παρουσιαστούν συμπτώματα ναυτίας, διάρροιας ή τρέμουλου, ο μηχανισμός αυτοσυντήρησης θέτει σύντομα αυτά τα συμπτώματα, στο παρασκήνιο, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κατάσταση με ρεαλισμό. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι πολλές διασώσεις, λαμβάνουν χώρα από τους ίδιους τους επιζήσαντες.
Τελειώνοντας, θα αναφέρουμε άλλο ένα εντυπωσιακό γεγονός. Όταν τα παραπάνω γεγονότα δόθηκαν σε μορφή κουίζ σε ειδικούς διαχείρισης καταστροφών, η συντριπτική πλειοψηφία βρήκε μόνο τρεις με τέσσερις σωστές απαντήσεις.
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
