Οι κρίσεις πανικού είναι ξαφνικά, έντονα συναισθήματα φόβου που προκαλούν σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, γρήγορη αναπνοή και εφίδρωση. Μερικοί άνθρωποι που βιώνουν κρίσεις πανικού αναπτύσσουν διαταραχή πανικού, ένα είδος αγχώδους διαταραχής. Η θεραπεία και τα φάρμακα μπορούν να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις πανικού και τη διαταραχή πανικού.
Επισκόπηση
Τι είναι η κρίση πανικού;
- Η κρίση πανικού προκαλεί ξαφνικά, προσωρινά συναισθήματα φόβου και έντονες σωματικές αντιδράσεις ως απάντηση σε συνηθισμένες, μη απειλητικές καταστάσεις.
- Όταν έχετε κρίση πανικού, μπορεί να ιδρώνετε πολύ, να δυσκολεύεστε να αναπνεύσετε και να αισθάνεστε ότι η καρδιά σας χτυπάει γρήγορα.
- Μπορεί να αισθάνεστε σαν να παθαίνετε καρδιακή προσβολή.
Οι κρίσεις πανικού είναι το κύριο χαρακτηριστικό της διαταραχής πανικού.
Μπορεί όμως να συμβαίνουν παράλληλα με άλλες καταστάσεις, όπως:
- Διαταραχές άγχους.
- Διαταραχές της διάθεσης.
- Φοβίες.
- Ψυχωτικές διαταραχές.
- Διαταραχές χρήσης ουσιών.
- Διαταραχές που σχετίζονται με το τραύμα και το στρες.
- Ορισμένες ιατρικές καταστάσεις.
Ενώ οι κρίσεις πανικού από μόνες τους δεν είναι επικίνδυνες ή επιβλαβείς για την υγεία σας, οι συχνές κρίσεις μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση της ποιότητας ζωής σας και σε άλλα ζητήματα.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ μιας κρίσης πανικού και μιας κρίσης άγχους;
- Η κύρια διαφορά είναι ότι ορισμένοι στρεσογόνοι παράγοντες συχνά πυροδοτούν κρίσεις άγχους και μπορεί να συσσωρεύονται σταδιακά.
- Αντίθετα, οι κρίσεις πανικού συνήθως συμβαίνουν απροσδόκητα και ξαφνικά.
Το άγχος συχνά προκαλεί σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία ή κόμπους στο στομάχι. Αλλά αυτά τα συμπτώματα είναι γενικά λιγότερο έντονα και διαρκούν περισσότερο από μια κρίση πανικού, η οποία έχει πολύ έντονα αλλά σύντομα συμπτώματα.
Τι είναι η διαταραχή πανικού;
Η διαταραχή πανικού είναι μια αγχώδης διαταραχή που περιλαμβάνει πολλαπλές απροσδόκητες κρίσεις πανικού.
Ένα κύριο χαρακτηριστικό της διαταραχής πανικού είναι ότι οι κρίσεις συνήθως συμβαίνουν χωρίς προειδοποίηση και δεν οφείλονται σε άλλη ψυχική υγεία ή σωματική κατάσταση.
Συχνά δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο έναυσμα γι’ αυτές.
Δεν αναπτύσσουν όλοι όσοι βιώνουν κρίσεις πανικού, διαταραχή πανικού.
Πόσο συχνές είναι οι κρίσεις πανικού;
Οι κρίσεις πανικού είναι συχνές. Κάθε χρόνο, έως και το 11% των ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες βιώνουν μια κρίση πανικού.
Περίπου 2% έως 3% των ανθρώπων στις ΗΠΑ έχουν διαταραχή πανικού.
Οι γυναίκες έχουν δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν διαταραχή πανικού από τους άνδρες.
Συμπτώματα και αιτίες
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν
- δυσκολία στην αναπνοή,
- ταχυκαρδία και τρέμουλο,
- αίσθημα έντονου τρόμου και αίσθημα πνιγμού.
Η κρίση πανικού συμβαίνει ξαφνικά. Τα συμπτώματα συνήθως κορυφώνονται εντός 10 λεπτών από την έναρξή της και στη συνέχεια εξαφανίζονται αμέσως μετά.
Ποια είναι τα συμπτώματα μιας κρίσης πανικού;
Τα σωματικά συμπτώματα μιας κρίσης πανικού περιλαμβάνουν:
- Πόνο στο στήθος.
- Ραγδαία ταχυκαρδία.
- Δυσκολία στην αναπνοή, όπως υπεραερισμός.
- Τρέμουλο.
- Ανατριχίλα.
- Ναυτία.
- Ιδρώτας.
- Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα στα δάχτυλα των χεριών ή των ποδιών σας.
Μπορεί να αισθανθείτε:
- Έντονο τρόμο.
- Αίσθηση πνιγμού ή ασφυξίας.
- Φόβο ότι θα χάσετε τον έλεγχο.
- Σαν να πρόκειται να πεθάνετε.
- Αποπραγματοποίηση (αίσθημα μη πραγματικότητας) ή αποπροσωποποίηση (αίσθημα αποκομμένο από τον εαυτό σας).
Οι κρίσεις πανικού είναι πολύ δυσάρεστες και μπορεί να είναι τρομακτικές. Εάν είχατε συμπτώματα κρίσης πανικού, είναι σημαντικό να επισκεφθείτε έναν πάροχο υγειονομικής περίθαλψης. Μπορούν να σας δώσουν μια επίσημη διάγνωση και να διασφαλίσουν ότι δεν υπάρχει κάποια υποκείμενη σωματική αιτία.
Πόσο μπορεί να διαρκέσει μια κρίση πανικού;
Οι κρίσεις πανικού διαρκούν συνήθως 5 έως 20 λεπτά. Αλλά ορισμένοι άνθρωποι έχουν αναφέρει κρίσεις που διαρκούν έως και μία ώρα.
Τι προκαλεί τις κρίσεις πανικού;
Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν ακριβώς γιατί κάποιοι άνθρωποι βιώνουν κρίσεις πανικού ή αναπτύσσουν διαταραχή πανικού. Ο εγκέφαλος και το νευρικό σας σύστημα παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πώς αντιλαμβάνεστε και
χειρίζεστε το φόβο και το άγχος. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η δυσλειτουργία της αμυγδαλής σας – του τμήματος του εγκεφάλου σας που επεξεργάζεται το φόβο και άλλα συναισθήματα – μπορεί να είναι η αιτία αυτών των καταστάσεων. Πιστεύουν επίσης ότι οι χημικές ανισορροπίες στο γάμμα-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA), την κορτιζόλη και τη σεροτονίνη μπορεί να παίζουν μεγάλο ρόλο.
Ο κίνδυνος εμφάνισης διαταραχής πανικού αυξάνεται εάν έχετε:
Οικογενειακό ιστορικό
Διαταραχές άγχους, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής πανικού, συχνά εμφανίζονται σε οικογένειες. Έχετε 40% αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσετε διαταραχή πανικού εάν ένας από τους συγγενείς πρώτου βαθμού (βιολογικά αδέλφια, παιδιά ή γονείς) σας έχει την πάθηση.
Καταστάσεις ψυχικής υγείας
Τα άτομα που πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη ή άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας είναι πιο επιρρεπή σε κρίσεις πανικού.
Ανεπιθύμητες παιδικές εμπειρίες
Είναι αρνητικές εμπειρίες που συμβαίνουν μεταξύ των ηλικιών 1 και 17 ετών. Οι εμπειρίες αυτές είναι συνήθως τραυματικά γεγονότα. Μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη κρίσεων πανικού και διαταραχής πανικού.
Τι πυροδοτεί τις κρίσεις πανικού;
Συχνά δεν υπάρχει συγκεκριμένο έναυσμα για τις κρίσεις πανικού. Όμως οι άνθρωποι που έχουν μια φοβία μπορεί να βιώσουν εναύσματα που σχετίζονται με τη φοβία και οδηγούν σε κρίση πανικού.
Για παράδειγμα, κάποιος που πάσχει από τρυπανοφοβία (έντονος φόβος για τις βελόνες) μπορεί να εμφανίσει κρίση πανικού αν χρειαστεί να του πάρουν αίμα για μια ιατρική εξέταση.
Για ορισμένους ανθρώπους, ο φόβος ότι θα πάθουν κρίση πανικού είναι συχνά αρκετός για να πυροδοτήσει μια κρίση πανικού.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ένα από τα κριτήρια για τη διαταραχή πανικού είναι ότι οι κρίσεις πανικού δεν έχουν κάποιο γνωστό εκλυτικό αίτιο.
Διάγνωση και εξετάσεις
Πώς διαγιγνώσκονται οι κρίσεις πανικού;
Ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης θα σας ρωτήσει για τα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό σας. Μπορεί να κάνει εξετάσεις για να αποκλείσει ιατρικές καταστάσεις που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα με τις κρίσεις πανικού, όπως καρδιακές παθήσεις, θυρεοειδοπάθειες και αναπνευστικά προβλήματα.
Εάν δεν υπάρχει υποκείμενη σωματική αιτία, ο πάροχός σας μπορεί να θέσει διάγνωση σύμφωνα με τα συμπτώματα και τους παράγοντες κινδύνου σας.
Πώς διαγιγνώσκεται η διαταραχή πανικού;
Οι πάροχοι ιατρικής ή ψυχικής υγείας μπορούν να διαγνώσουν τη διαταραχή πανικού με βάση τα κριτήρια του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5).
Ο πάροχός σας μπορεί να διαγνώσει διαταραχή πανικού όταν έχετε επαναλαμβανόμενες, απροσδόκητες κρίσεις πανικού καθώς και ένα μήνα ή περισσότερο από: 
- Επίμονη ανησυχία ότι θα έχετε περισσότερες κρίσεις πανικού ή τις συνέπειές τους.
- Αλλαγή της συμπεριφοράς σας για να αποφεύγετε καταστάσεις που πιστεύετε ότι μπορεί να προκαλέσουν κρίση.
Επιπλέον, οι κρίσεις δεν μπορεί να οφείλονται στις άμεσες επιδράσεις μιας ουσίας ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης. Και δεν μπορούν να οφείλονται καλύτερα σε άλλη κατάσταση ψυχικής υγείας, όπως μια φοβία ή μια μετατραυματική διαταραχή.
Διαχείριση και θεραπεία
Πώς αντιμετωπίζονται οι κρίσεις πανικού και η διαταραχή πανικού;
Η ψυχοθεραπεία, τα φάρμακα ή ο συνδυασμός και των δύο είναι πολύ αποτελεσματικά στη θεραπεία των κρίσεων πανικού και της διαταραχής πανικού. Το πόσο καιρό θα χρειαστείτε θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης και το πόσο καλά ανταποκρίνεστε στη θεραπεία.
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία (θεραπεία συζήτησης) είναι ένας όρος για μια ποικιλία θεραπευτικών τεχνικών που αποσκοπούν στο να βοηθήσουν ένα άτομο να εντοπίσει και να αλλάξει τα ανθυγιεινά συναισθήματα, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές.
Τα συγκεκριμένα είδη ψυχοθεραπείας που μπορούν να βοηθήσουν στις κρίσεις πανικού και στη διαταραχή πανικού περιλαμβάνουν:
Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία
Σε αυτόν τον τύπο θεραπείας, συζητάτε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως έναν αδειούχο σύμβουλο ή ψυχολόγο. Αυτός ο ειδικός σας βοηθά να εντοπίσετε τα εναύσματα των κρίσεων πανικού, ώστε να μπορέσετε να αλλάξετε τη σκέψη, τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις σας. Καθώς αρχίζετε να αντιδράτε διαφορετικά στα εναύσματα, οι κρίσεις μπορεί να μειωθούν και τελικά να σταματήσουν.
Θεραπεία έκθεσης
Αυτή περιλαμβάνει την έκθεσή σας σταδιακά και επανειλημμένα – στη φαντασία σας ή/και στην πραγματικότητα – σε οτιδήποτε σας προκαλεί κρίση πανικού. Με την πάροδο του χρόνου, μαθαίνετε να νιώθετε άνετα με την κατάσταση αντί να σας προκαλεί άγχος και πανικό. Θα μάθετε τεχνικές χαλάρωσης, όπως ασκήσεις αναπνοής, για να διαχειρίζεστε το άγχος σας καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας.
Φάρμακα
Τα φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού και της διαταραχής πανικού περιλαμβάνουν:
Τα αντικαταθλιπτικά
Ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορούν να κάνουν τις κρίσεις πανικού λιγότερο συχνές ή λιγότερο σοβαρές. Οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να συνταγογραφήσουν αναστολείς εκλεκτικής επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) ή αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRI). Οι SSRI περιλαμβάνουν τη φλουοξετίνη (Prozac®) και την παροξετίνη (Paxil®). Οι SNRI περιλαμβάνουν τη ντουλοξετίνη (Cymbalta®) και τη βενλαφαξίνη (Effexor®).
Φάρμακα κατά του άγχους
Οι πάροχοι συνταγογραφούν συνηθέστερα βενζοδιαζεπίνες για τη θεραπεία και την πρόληψη των κρίσεων πανικού. Βοηθούν στο άγχος, αλλά έχουν πιθανότητα εθισμού, γι’ αυτό είναι σημαντικό να τα παίρνετε με προσοχή. Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν την αλπραζολάμη (Xanax®) και τη λοραζεπάμη (Ativan®).
Πρόληψη
Πώς μπορώ να προλάβω τις κρίσεις πανικού;
Ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε τους εκλυτικούς παράγοντες που προκαλούν κρίσεις πανικού. Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, μαθαίνετε στρατηγικές για να διαχειρίζεστε τα γεγονότα που σας προκαλούν και να προλαμβάνετε μια κρίση.
Μπορείτε επίσης να προβείτε σε αυτές τις ενέργειες για να μειώσετε τον κίνδυνο να πάθετε κρίση πανικού:
- Αποφύγετε την καφεΐνη, το αλκοόλ και το κάπνισμα. Αυτά μπορούν να επιδεινώσουν τις κρίσεις πανικού.
- Ασκηθείτε τακτικά για να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε το άγχος, να ανακουφιστείτε από την ένταση και να βελτιώσετε τη διάθεσή σας.
- Να ακολουθείτε υγιεινή διατροφή.
- Διαχειριστείτε το άγχος με υγιείς τρόπους.
Μιλήστε με τον πάροχό σας πριν πάρετε φυτικά συμπληρώματα ή φάρμακα που δεν χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή (OTC). Ορισμένες ουσίες μπορεί να αυξήσουν το άγχος.
Προοπτικές / πρόγνωση
Ποια είναι η πρόγνωση (προοπτική) για τις κρίσεις πανικού και τη διαταραχή πανικού;
Με τη θεραπεία, οι περισσότεροι άνθρωποι που βιώνουν κρίσεις πανικού ή έχουν διαταραχή πανικού βελτιώνονται.
Χωρίς θεραπεία, τα άτομα με διαταραχή πανικού έχουν υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονικού ιδεασμού.
Μπορεί επίσης να μειωθεί η ποιότητα ζωής σας λόγω της μειωμένης κοινωνικής λειτουργικότητας.
Ζώντας με κρίση πανικού
Πώς μπορώ να σταματήσω μια κρίση πανικού;
Αν και δεν υπάρχει τρόπος να σταματήσετε μια κρίση πανικού αμέσως μετά την έναρξή της, υπάρχουν βήματα που μπορείτε να λάβετε για να διαχειριστείτε τα συμπτώματα μέχρι να υποχωρήσει η κρίση, όπως
Εξάσκηση στη βαθιά αναπνοή
Ο υπεραερισμός είναι ένα σύμπτωμα των κρίσεων πανικού που μπορεί να αυξήσει τον φόβο. Η βαθιά αναπνοή μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα πανικού κατά τη διάρκεια μιας κρίσης. Εισπνεύστε όσο πιο αργά, βαθιά και απαλά μπορείτε από τη μύτη σας και εκπνεύστε αργά από το στόμα σας. Κλείστε τα μάτια σας και επικεντρωθείτε στην αναπνοή σας. Κλείστε τα μάτια σας και επικεντρωθείτε στην αναπνοή σας.
(Μία νέα έρευνα υποδεικνύει ότι η ρηχή εισπνοή και η βαθύτερη/μεγαλύτερη εκπνοή είναι πιο αποτελεσματικές.)
Αναγνωρίστε ότι έχετε μια κρίση πανικού
Το να γνωρίζετε ότι έχετε μια κρίση πανικού – και όχι ένα επικίνδυνο επεισόδιο υγείας – μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τον φόβο που βιώνετε. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι η κρίση είναι προσωρινή και θα περάσει.
Χαλαρώνοντας τους μυς σας
Οι κρίσεις άγχους μπορεί να σας προκαλέσουν ένταση των μυών σας. Επικεντρωθείτε στη χαλάρωση μιας μυϊκής ομάδας κάθε φορά για να μειώσετε την ένταση και να παραμείνετε παρόντες.
Εξασκώντας την ενσυνειδητότητα
Μια κρίση πανικού μπορεί να σας κάνει να νιώθετε αποκομμένοι από την πραγματικότητα ή το σώμα σας. Εξασκηθείτε στην ενσυνειδητότητα και επικεντρωθείτε στο παρόν για να κεντράρετε τις σκέψεις σας και να προσγειωθείτε.
Είναι σημαντικό να αναζητήσετε ιατρική θεραπεία, όπως φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία, αν έχετε συχνές κρίσεις πανικού.
Πώς μπορώ να βοηθήσω κάποιον που έχει κρίση πανικού;
Αν κάποιος που γνωρίζετε έχει κρίση πανικού, μπορείτε να κάνετε τα εξής για να τον βοηθήσετε:
- Μείνετε μαζί του και παραμείνετε ήρεμοι.
- Ρωτήστε τον τι χρειάζεται.
- Μιλήστε του με σύντομες, απλές προτάσεις.
- Βοηθήστε τον να επικεντρωθεί στο παρόν.
- Βοηθήστε τον να εξασκηθεί στη βαθιά αναπνοή, μετρώντας αργά μέχρι το πέντε για κάθε εισπνοή και εκπνοή. στη ρηχή εισπνοή και στη βαθύτερη/μεγαλύτερη εκπνοή. (Δοκιμάστε αν η νέα έρευνα με την ρηχή εισπνοή και την βαθύτερη/μεγαλύτερη εκπνοή σάς προσφέρει μεγαλύτερα οφέλη)
- Διαβεβαιώστε τον ήρεμα και με αυτοπεποίθηση ότι είναι ασφαλής και ότι η επίθεση είναι προσωρινή.
Πότε πρέπει να επισκεφθώ τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης;
Ορισμένες κρίσεις πανικού έχουν σημάδια που μπορεί να μοιάζουν με σωματικό πρόβλημα, όπως μια καρδιακή προσβολή. Εάν έχετε πόνο στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή ή χάσετε τις αισθήσεις σας, αναζητήστε επείγουσα ιατρική φροντίδα.
Θα πρέπει να καλέσετε τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης εάν έχετε κρίσεις πανικού και βιώνετε:
- Χρόνιο (μακροχρόνιο) άγχος που παρεμβαίνει στην καθημερινή ζωή.
- Δυσκολία συγκέντρωσης.
- Ακραία ευερεθιστότητα.
- Φόβο να φύγετε από το σπίτι σας (αγοραφοβία).
- Συμπτώματα κρίσης πανικού που διαρκούν περισσότερο από 15 λεπτά.
- Προβλήματα ύπνου.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ
Οι κρίσεις πανικού μπορεί να είναι εξαιρετικά δυσάρεστες. Αν και δεν είναι σωματικά επιβλαβείς, μπορεί να επιβαρύνουν την ψυχική σας υγεία και να σας εμποδίσουν να κάνετε τα πράγματα που αγαπάτε. Μην ντρέπεστε να πείτε στον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης ότι έχετε κρίσεις πανικού. Ο πάροχός σας μπορεί να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε τους φόβους και τα άγχη που πυροδοτούν τις κρίσεις. Μπορεί να σας συστήσει θεραπείες όπως ψυχοθεραπεία και φάρμακα για την αντιμετώπιση των κρίσεων.
Πηγές
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4451-panic-attack-panic-disorder
The Most Common Beliefs about Panic Attacks we Need to Stop Believing
Παναγιώτης Σπανός
Προνοσοκομειακός Διασώστης
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ
