Στο Matrix, όταν ο Μορφέας λέει στον Neo ότι «πολλοί δεν είναι έτοιμοι να αποσυνδεθούν από το σύστημα», μιλάει για μια βαθιά αλήθεια σχετικά με την ανθρώπινη φύση, η οποία αντικατοπτρίζει τόσο τον φανταστικό κόσμο της ιστορίας όσο και την πραγματική μεταφυσική κατάσταση της κοινωνίας. Το «σύστημα» στο The Matrix είναι μια μεταφορά για την Ψευδαίσθηση – ένα τεχνητό κατασκεύασμα σχεδιασμένο για να ελέγχει και να υποτάσσει την ανθρωπότητα δίνοντάς της μια ψεύτικη αίσθηση της πραγματικότητας, όπως και το πόσοι ζουν σήμερα εγκλωβισμένοι στις ψευδαισθήσεις της κοινωνίας, ανίκανοι ή απρόθυμοι να δουν πέρα από το πέπλο του ψεύδους, της χειραγώγησης και τον έλεγχο.
Ο Μορφέας καταλαβαίνει ότι, για πολλούς, η άνεση του συστήματος είναι προτιμότερη από την ανησυχητική και συχνά επίπονη διαδικασία αφύπνισης στην αλήθεια. Οι άνθρωποι έχουν προετοιμαστεί, μέσα από χρόνια -μερικές φορές γενιές – κατήχησης, να αποδεχτούν τον κόσμο όπως τους παρουσιάζεται. Το να αποσυνδεθείς από αυτό το σύστημα σημαίνει ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσεις μια σκληρή, μερικές φορές αβάσταχτη, πραγματικότητα ότι όλα όσα νόμιζες ότι ήταν αληθινά είναι, στην πραγματικότητα, ένα ψέμα. Αυτό απαιτεί θάρρος, διάθεση να αγκαλιάσεις την ενόχληση και το πιο σημαντικό, την ετοιμότητα να αφήσεις αυτό που κάποιος νόμιζε ότι είναι αλήθεια.
Ο Μορφέας ήξερε επίσης ότι αυτοί που είναι ακόμα συνδεδεμένοι στο σύστημα είναι συχνά οι πιο ένθερμοι υπερασπιστές του.
Γιατί;
Επειδή το σύστημα έχει γίνει η ταυτότητα τους. Η αίσθηση του εαυτού τους, οι πεποιθήσεις τους, οι αξίες τους – όλα συνδέονται με τις ψευδαισθήσεις και τις κατασκευές αυτού του συστήματος. Το να το απειλείς είναι σαν να απειλείς όλα όσα αγαπούν. Για πολλούς είναι ευκολότερο να υπερασπιστούν το σύστημα παρά να αντιμετωπίσουν την πιθανότητα να έχουν εξαπατηθεί.
Υπεράσπιση του Συστήματος: Μια Ψυχολογική Αντίδραση
Όταν ο Μορφέας λέει ότι «πολλοί θα παλέψουν για να το προστατέψουν», αναφέρεται σε μια ψυχολογική αλήθεια, την γνωστική ασυμφωνία.
Όταν παρουσιάζονται πληροφορίες που έρχονται σε αντίθεση με βαθιά κρατημένες πεποιθήσεις, οι άνθρωποι βιώνουν δυσφορία. Αντί να αμφισβητούν την πεποίθηση ή το ίδιο το σύστημα, συχνά απορρίπτουν τις νέες πληροφορίες για να προστατεύσουν τον εγωισμό τους και την αίσθηση ασφάλειας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι που είναι ακόμα συνδεδεμένοι στο σύστημα θα το υπερασπιστούν έντονα, ακόμα και όταν τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι διεφθαρμένο, αποτυγχάνει ή βασίζεται σε ψέματα.
Για όσους δεν είναι έτοιμοι να αποσυνδεθούν, το σύστημα αντιπροσωπεύει ασφάλεια, τάξη και εξοικείωση. Είναι η άνετη φυλακή του μυαλού, και το να αντιμετωπίσεις την αλήθεια θα σήμαινε ότι θα χάσουν όχι μόνο αυτή την αίσθηση ασφάλειας αλλά και τον ρόλο τους μέσα στο σύστημα. Η Ψευδαίσθηση τους παρέχει δομή και προβλεψιμότητα, και θα αγωνιστούν για να τη διατηρήσουν, ακόμα και με κόστος την ελευθερία και την αλήθεια τους.
Προσκολλημένος στην ψευδαίσθηση στον σημερινό κόσμο
Στον σημερινό κόσμο, αυτή η έννοια είναι εντυπωσιακά σχετική. Το σύστημα μπορεί να αντιπροσωπεύει διάφορα στοιχεία της σύγχρονης κοινωνίας – πολιτικές ιδεολογίες, οικονομικές δομές, κοινωνικά πρότυπα, ακόμη και θρησκευτικό δόγμα. Αυτοί που μένουν προσκολλημένοι στο σύστημα συχνά το κάνουν από φόβο, άγνοια ή επιθυμία για έλεγχο. Το σύστημα, μέσω των μέσων ενημέρωσης, εκπαίδευσης και κυβερνητικών θεσμών, προγραμματίζει τους ανθρώπους από μικρή ηλικία να το αποδεχτούν ως πραγματικότητα. Προσφέρει μια αφήγηση: αν δουλέψεις σκληρά, ακολουθήσεις τους κανόνες και αποδεχτείς τη θέση σου μέσα σε αυτό, θα πετύχεις, θα είσαι ευτυχισμένος και εκπληρωμένος.
Αλλά ξέρουμε ότι αυτό δεν είναι αλήθεια για όλους.
Η διαδικασία αφύπνισης απαιτεί την απομάκρυνση από αυτές τις αφηγήσεις και την αμφισβήτηση της ίδιας της βάσης αυτού που είναι αποδεκτό ως αλήθεια. Αυτή είναι η ουσία του Ερμητισμού – η πρακτική του να αμφισβητείς την επιφάνεια για να βρεις τις βαθύτερες αλήθειες που κρύβονται από κάτω.
Ωστόσο, αυτοί που προσκολλούνται στο σύστημα συχνά γελοιοποιούν, επιτίθενται ή εξοστρακίζουν όποιον τολμά να αμφισβητεί την εξουσία του.
Γιατί;
Επειδή το να αμφισβητείς είναι να αμφισβητείς την ίδια τη δομή της δικής τους πραγματικότητας.
Αποσύνδεση: Δύσκολη αλλά απαραίτητη διαδικασία
Η αποσύνδεση από το σύστημα, όπως και στο The Matrix, είναι μια μεταφορά για το ξύπνημα από το συλλογικό όνειρο που έχει πουληθεί στις μάζες. Έχει να κάνει με το να ξεφλουδίσουμε τα στρώματα της ψευδαίσθησης για να δούμε τον κόσμο όπως είναι πραγματικά, παρά με το πώς μας έχουν πει να τον δούμε.
Ωστόσο, αυτή η διαδικασία δεν είναι εύκολη. Περιλαμβάνει την κατάργηση ετών προετοιμασίας και κοινωνικού προγραμματισμού. Σημαίνει να αντιμετωπίζουμε άβολες αλήθειες για τον κόσμο και, κυρίως, για εμάς.
Για όσους είναι έτοιμοι να αποσυνδεθούν, είναι ένα ταξίδι απελευθέρωσης και ελευθερίας από τα ψυχικά και πνευματικά δεσμά που επιβάλλει το σύστημα. Αλλά για πολλούς άλλους, ο φόβος του αγνώστου, η δυσφορία της αντιμετώπισης βαθιών πεποιθήσεων και ο πόνος της αποχώρησης από μακρές ψευδαισθήσεις είναι υπερβολικά δυσβάσταχτοι.
Η φύση του Matrix ως μεταφορά για τον έλεγχο
Στο πλαίσιο της Ερμητικής, το σύστημα αντιπροσωπεύει κάτι περισσότερο από απλό κοινωνικό έλεγχο – αντιπροσωπεύει την υλιστική, περιορισμένη και εξωτερική εστίαση που κρατά τους ανθρώπους παγιδευμένους στην άγνοια της πραγματικής τους φύσης ως θεϊκή συνείδηση.
Το σύστημα προωθεί τον διχασμό, τον φόβο και τον διαχωρισμό. Διδάσκει τους ανθρώπους να εστιάζουν στην εξωτερική επικύρωση, την υλική επιτυχία και την εξουσία πάνω στους άλλους.
Αλλά στην αλήθεια, όπως διδάσκει η Ερμητική, είμαστε όλοι συνδεδεμένοι, και η πραγματική δύναμη βρίσκεται στη γνώση και την κυριαρχία του εαυτού.
Το να αποσυνδεθείς από το σύστημα σημαίνει να ξεπεράσεις αυτές τις χαμηλότερες, εγωιστικές επιθυμίες και να ξυπνήσεις στις βαθύτερες πνευματικές αλήθειες που διέπουν το σύμπαν. Έχει να κάνει με την αναγνώριση ότι ο εξωτερικός κόσμος δεν είναι παρά μια αντανάκλαση της εσωτερικής κατάστασης. Όταν αποσυνδεθούμε, ανακτούμε την κυριαρχία μας και ευθυγραμμιζόμαστε με τις υψηλότερες αρχές της σοφίας, της αλήθειας και της αγάπης.
Αλλά εκείνοι που μένουν προσκολλημένοι στο σύστημα παραμένουν τυφλοί σε αυτή την αλήθεια, συχνά επειδή το σύστημα ανταμείβει τη συμμόρφωση και τιμωρεί την απόκλιση. Βλέπουν όποιον αποσυνδέεται ως απειλή, όχι επειδή αυτά τα άτομα είναι επικίνδυνα, αλλά επειδή αμφισβητούν την ψευδή ασφάλεια που παρέχει το σύστημα.
Υπερασπίζοντας την ψευδαίσθηση: Ο ρόλος του φόβου
Το ισχυρότερο όπλο του συστήματος είναι ο φόβος – φόβος για το άγνωστο, φόβος για απώλεια θέσης, φόβος για λάθος. Αυτός ο φόβος κάνει τους ανθρώπους να υπερασπίζονται έντονα την ψευδαίσθηση. Προβάλλουν αυτόν τον φόβο προς τα έξω, επιτίθενται σε όποιον απειλεί να διαταράξει την ψευδαίσθηση στην οποία έχουν χτίσει τη ζωή τους. Αυτός είναι ο λόγος που ο Μορφέας λέει ότι θα πολεμήσουν για να τον προστατεύσουν. Δεν αγωνίζονται για το σύστημα επειδή πιστεύουν σε αυτό – αγωνίζονται επειδή φοβούνται τι βρίσκεται πέρα από αυτό. Φοβούνται την αλήθεια.
Στην Ερμητική φιλοσοφία, ο φόβος έχει τις ρίζες του στην άγνοια και το αντίδοτο στον φόβο είναι η γνώση – η διάγνωση, η άμεση εμπειρία της αλήθειας. Όταν κάποιος αρχίζει να βλέπει πέρα από την Ψευδαίσθηση, ο φόβος αρχίζει να διαλύεται. Ο έλεγχος του συστήματος αποδυναμώνεται επειδή η δύναμή του έγκειται στο να κρατά τους ανθρώπους στο σκοτάδι, αποσυνδεδεμένους από την πραγματική τους ουσία. Αυτοί που προσκολλούνται σε αυτό το κάνουν όχι επειδή το σύστημα τους εξυπηρετεί, αλλά επειδή δεν ξέρουν ποιοι είναι χωρίς αυτό.
Περνώντας πέρα από το σύστημα
Για όσους έχουν αποσυνδεθεί ή βρίσκονται στη διαδικασία να το κάνουν, είναι κρίσιμο να θυμούνται ότι δεν είναι όλοι έτοιμοι. Όπως και ο Neo, πρέπει να πλοηγηθούμε στον κόσμο με την επίγνωση ότι πολλοί είναι ακόμα αιχμάλωτοι του ίδιου τους του μυαλού, αιχμάλωτοι από την ψευδαίσθηση. Αλλά το καθήκον δεν είναι να αναγκάσουμε κανέναν να ξυπνήσει, αλλά να συνεχίσουμε να ζούμε στην αλήθεια, ως φάροι φωτός, φυτεύοντας σπόρους για εκείνους που είναι έτοιμοι να δουν πέρα από το πέπλο.
Τα λόγια του Μορφέα κρύβουν μια αιώνια αλήθεια: πολλοί δεν είναι έτοιμοι να αποσυνδεθούν επειδή δεν είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν το χάος του πραγματικού κόσμου, όπου οι αντιλήψεις, οι πεποιθήσεις και οι ταυτότητές τους πρέπει να επανεξεταστούν.
Και αυτοί που προσκολλούνται στο σύστημα θα συνεχίσουν να το υπερασπίζονται μέχρι να βρουν το κουράγιο να κοιτάξουν πέρα από αυτό.
Παναγιώτης Σπανός
ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ